Een nieuwe manier om de plattelandsbevolking te tellen, laat zien dat we het aantal mensen in deze gebieden mogelijk hebben onderschat. De wereldbevolking zou dan ruim boven de bekende 8,2 miljard uitkomen – maar niet iedereen is het daarmee eens.
Milieuwetenschappers stellen dat de grootte van de bevolking in landelijke gebieden systematisch is onderschat. Er zouden zeker twee keer zoveel mensen wonen dan tot nu toe werd gedacht. Dat heeft mogelijk grote gevolgen voor het wereldwijde bevolkingsaantal en voor plannen voor publieke voorzieningen.
Demografen betwisten echter de bevindingen. Zij achten het onwaarschijnlijk dat een dergelijke onderschatting de nationale of wereldwijde tellingen merkbaar zal veranderen.
Oud-analist AIVD onderzocht de radicale linkse actiescene
AIVD-analist Berrie Hanselman deed wetenschappelijk onderzoek naar vijftig jaar links activisme in Nederland.
Stuwdammen
Milieu-ingenieur Josias Láng-Ritter en zijn collega’s van de Aalto-universiteit in Finland onderzochten hoeveel mensen moesten verhuizen door de bouw van stuwdammen. Tijdens dit onderzoek kwamen ze herhaaldelijk uit op bevolkingscijfers die sterk afweken van officiële statistieken.
Ze keken naar gegevens van 307 damprojecten in 35 landen, waaronder China, Brazilië, Australië en Polen. Alle projecten werden voltooid tussen 1980 en 2010. De onderzoekers beschouwden het aantal mensen dat moest verhuizen als de oorspronkelijke bevolking van dat gebied. Vervolgens vergeleken ze deze cijfers met vijf grote bevolkingsdatabanken. Zulke databanken verdelen de gebieden in een raster en bepalen per vak het aantal inwoners, om vervolgens op een totaal uit te komen.
Láng-Ritter en zijn collega’s vonden naar eigen zeggen grote afwijkingen. Volgens hun analyse onderschatten de meest nauwkeurige bevolkingsramingen het aantal mensen met 53 procent. De slechtste berekeningen doen dat zelfs met 84 procent. ‘We waren erg verrast door de omvang van de onderschatting’, zegt hij.
Onbetrouwbare tellingen
De Verenigde Naties schatten de wereldpopulatie op ongeveer 8,2 miljard. Láng-Ritter zegt dat de analyse laat zien dat het werkelijke aantal waarschijnlijk een stuk hoger is, hoewel hij geen specifiek getal wil noemen. ‘We kunnen stellen dat hedendaagse bevolkingsramingen waarschijnlijk erg behoudend zijn. We hebben reden om aan te nemen dat er aanzienlijk meer mensen zijn dan 8 miljard’, zegt hij.
Het team vermoedt dat de telfouten ontstaan doordat volkstellingen in landelijke gebieden vaak incompleet of onbetrouwbaar zijn. Bovendien zijn de modellen voor bevolkingsramingen vaak ontworpen om een hoge nauwkeurigheid te bereiken in stedelijke gebieden. Volgens de onderzoekers is het belangrijk om deze systematische fouten te corrigeren, om te voorkomen dat plattelandsbewoners onjuist worden meegerekend. Dit kan worden bereikt door tellingen in dergelijke gebieden te verbeteren en bevolkingsmodellen opnieuw te kalibreren.
Als de schattingen van de plattelandspopulatie er inderdaad ver naast zitten, kan dat enorme gevolgen hebben voor de dienstverlening en beleidsplannen van de overheid, zegt Láng-Ritter. ‘De impact kan enorm zijn, want dit soort gegevens worden voor heel veel verschillende doeleinden gebruikt’, legt hij uit. Denk bijvoorbeeld aan het plannen van infrastructuur, het bouwen van zorgfaciliteiten en inspanningen om risico’s te beperken bij natuurrampen en epidemieën.
Gegevenskwaliteit
Niet iedereen is overtuigd van de nieuwe schattingen. ‘Het onderzoek suggereert dat regionale bevolkingstellingen onnauwkeurig zijn. Maar dat betekent niet noodzakelijkerwijs dat de nationale schattingen van het land niet kloppen’, zegt demograaf Martin Kolk van de universiteit van Stockholm in Zweden.
Bevolkingsgeograaf Andrew Tatem van de universiteit van Southampton in het Verenigd Koninkrijk is toezichthouder bij WorldPop: een van de databanken die volgens het onderzoek de bevolking met 53 procent onderschat. Hij zegt dat bevolkingsramingen op rasterniveau gebaseerd zijn op het combineren van bevolkingsschattingen met satellietbeelden en modellen. Het is bekend dat de kwaliteit van satellietbeelden van voor 2010 zulke ramingen onnauwkeurig maakt. ‘Hoe verder je teruggaat in de tijd, hoe meer problemen zich voordoen’, zegt hij. ‘Ik denk dat dat algemeen bekend is.’
Láng-Ritter beschouwt de kwaliteit van gegevens als een actueel probleem en denkt dus dat er nieuwe methoden nodig zijn. ‘Het is erg onwaarschijnlijk dat de kwaliteit van gegevens tussen 2010 en 2020 zodanig is verbeterd dat deze problemen zijn opgelost’, zegt hij.
Informatie over de grens
Demograaf Stuart Gietel-Basten van de Universiteit voor Wetenschap en Technologie in Hongkong merkt op dat het onderzoek grotendeels gebaseerd is op gegevens uit China en andere delen van Azië. Mogelijk zijn de gegevens dus niet wereldwijd toepasbaar. ‘Ik denk dat het te ver gaat om op basis van een of twee meetpunten te concluderen dat er sprake is van grote onderschatting in landen als Finland, Australië, Zweden en andere landen met zeer geavanceerde registratiesystemen.’
Láng-Ritter erkent deze beperking, maar blijft overtuigd van zijn bevindingen. ‘De landen waar we naar hebben gekeken, verschillen behoorlijk van elkaar en de plattelandsgebieden hadden zeer uiteenlopende eigenschappen. We zijn er dus vrij zeker van dat dit een representatieve steekproef is voor de hele wereld.’
Ondanks zijn bedenkingen is Gietel-Basten het op een punt eens met Láng-Ritter. ‘Ik sta achter de conclusies dat we moeten investeren in het verzamelen van gegevens in landelijke gebieden en dat we innovatievere manieren moeten bedenken om mensen te tellen’, zegt hij.
Maar de opvatting dat de officiële wereldbevolking met een paar miljard moet worden bijgesteld, is ‘niet realistisch’, zegt Gietel-Basten. Ook Tatem is niet overtuigd. ‘Als we de bevolking daadwerkelijk zo enorm onderschatten, is dat wereldnieuws. Het gaat in tegen al die jaren waarin we duizenden andere gegevensbanken hebben gebruikt’, zegt hij.
