Een haaiensoort maakt scherpe klikgeluiden als hij wordt vastgepakt. Tot nu toe dacht men dat haaien als groep over het algemeen stil waren.
Er is tenminste één haaiensoort die geluid maakt. Wetenschappers melden dat de haai klikgeluiden kan maken, een primeur voor een dier waarvan ooit werd gedacht dat het volkomen stil was.
Tijdens haar promotieonderzoek aan de Universiteit van Auckland in Nieuw-Zeeland bestudeerde mariene bioloog Carolin Nieder, nu verbonden aan het Woods Hole Oceanografisch Instituut in Massachusetts, het gehoor van haaien. Toen ze tijdens experimenten met de haaien omging, merkte ze dat één soort – de brakwatertoonhaai, of Mustelus lenticulatus – metaalachtige klikgeluiden leek te maken. ‘Ik negeerde het eigenlijk een beetje, omdat haaien geen geluiden zouden maken’, zegt Nieder. ‘Maar het bleef maar gebeuren.’
(Geen) gemier
Deze maand trok een grappig nieuwtje mijn aandacht. Twee Italiaanse wetenschappers hadden maandenlang op hun knieën op de grond gezeten, turend naar ...
Haaien in tanks
Het vermogen om bewust geluiden te produceren komt veel voor bij landgewervelden, zoals tjilpende vogels en loeiende zoogdieren laten zien. Onder water maken veel vissen geluiden door voorwerpen ergens over te schrapen of hun spieren te laten trillen. In 2022 ontdekten onderzoekers dat sommige roggen – nauwe verwanten van haaien – klikken wanneer ze worden verstoord door duikers. Maar tot nu toe waren er nog geen geluiden van haaien beschreven in de wetenschappelijke literatuur.
Om te bevestigen dat deze haai daadwerkelijk geluid maakt, brachten Nieder en haar collega’s tien jonge individuen, gevangen in de wateren voor de kust van het Noordereiland van Nieuw-Zeeland, naar het lab. Daar plaatsten ze de dieren in tanks met gevoelige geluidsopnameapparatuur. Wanneer het team de haaien voorzichtig aanraakte, maakten ze als reactie allemaal een klikkend geluid. Deze haaiensoort lijkt de eerste bekende haai te zijn die geluiden produceert die niet geassocieerd zijn met andere acties, zoals eten of ergens tegenaan botsen.
De onderzoekers denken dat de haaien de geluiden maken door hun kaken tegen elkaar te klappen. Net als de klikkende roggen heeft deze haai afgeplatte tanden, die bij botsing een scherp geluid zouden kunnen veroorzaken. Luister hieronder naar het geluid dat de haaien produceren.
Verdedigingstechniek
Vervolgonderzoek moet gaan bevestigen wat de bron van het klikkende geluid is en of het een functie heeft. Nieder wijst erop dat deze haaiensoort klein is en daarom mogelijk een prooidier is voor grotere dieren. Het is dus mogelijk dat het klikken een rol speelt bij verdediging wanneer de haai wordt gebeten of vastgegrepen.
‘Het zou het roofdier een beetje kunnen desoriënteren’, zegt ze. Ook is het mogelijk dat het klikken een rol speelt bij de jacht, voegt ze toe, bijvoorbeeld door de kreeftachtige prooien van de haai te laten schrikken of in de war te brengen.
Extra hulpmiddel
‘Dit is een lang over het hoofd gezien, maar mogelijk zeer belangrijke tak van de haaienbiologie’, zegt mariene ecoloog Aaron Rice van de Cornell-universiteit in New York, die niet betrokken was bij het onderzoek.
Als geluidsproductie wijdverspreid is onder haaien, kunnen hun klikkende geluiden nuttig zijn voor het bestuderen van hun vaak sterk dalende populaties, zegt Rice. Er bestaan enorme hoeveelheden geluidsdata van vis- en walvisonderzoeken, waarin mogelijk ook haaiengeluiden zijn vastgelegd. Deze gegevens zouden kunnen helpen om te bepalen of haaien in een bepaald gebied aanwezig waren. Dat zou een extra hulpmiddel kunnen zijn voor het monitoren van deze bedreigde roofdieren.
‘[Deze ontdekking] is echt een nieuwe vondst in de basisbiologie’, zegt Rice. ‘Het onderstreept hoeveel we nog niet weten over de oceaan.’
