Bij het uitkammen van radarbeelden die in de jaren negentig door NASA’s Magellan-sonde werden verzameld, hebben onderzoekers een groeiende opening gevonden op Venus: bewijs voor vulkanische activiteit.
Een vulkanische opening op Venus die gedurende acht maanden van vorm veranderde, is het eerste directe bewijs dat onze buurplaneet vulkanisch actief is, schrijven onderzoekers in Science. Venus heeft veel prominente vulkanische kenmerken, zoals spleten en de beddingen van lavameren, maar het was onduidelijk of dit overblijfselen waren van een ver vulkanisch verleden of tekenen van huidige activiteit.
Magellan
Tussen 1990 en 1994 gebruikte NASA’s Magellan-satelliet, die in een baan om Venus draaide, radar om het oppervlak in detail in kaart te brengen, inclusief vulkanische kenmerken. Maar tot voor kort konden computers de enorme hoeveelheid gegevens nog niet goed analyseren. De manier waarop Magellan het oppervlak van Venus in kaart bracht, door om de acht maanden foto’s te nemen onder verschillende invalshoeken, maakte het onmogelijk om automatisch te zoeken naar veranderingen in oppervlaktekenmerken. De enige manier om verschillen te vinden was door de beelden met het oog te bekijken.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
‘Het ontmoedigende aspect hiervan is dat het een zoektocht is naar een naald in een hooiberg, waarbij er geen garantie is dat de naald bestaat’, zegt geofysicus Robert Herrick van de Universiteit van Alaska Fairbanks, die samen met radarspecialist Scott Hensley van NASA’s Jet Propulsion Laboratory in Californië de bevindingen presenteerde op de Lunar and Planetary Science Conference in Houston, Texas, op 15 maart.
Maat Mons
Door delen van het oppervlak van Venus waar vulkanische activiteit waarschijnlijker was uit te kammen, vond het duo de opening, die zich bevindt in het vulkaanstelsel Maat Mons, waar zich de hoogste vulkaan van de planeet bevindt.
Tussen februari en oktober 1991 veranderde de opening van een cirkelvormig gat van 2 vierkante kilometer in een ondieper, onregelmatiger gat met een bijna twee maal zo groot oppervlak. Op de latere beelden waren ook kenmerken bergafwaarts van de opening te zien die lijken op actieve lavastromen, maar die waren niet duidelijk genoeg om ze volledig te kunnen onderscheiden. ‘Een redelijke interpretatie is dat zich in die acht maanden een lavameer heeft gevormd en dat er bergafwaarts vulkanische activiteit was’, zegt Herrick.
Hoewel de vondst veel voorspellingen en hypotheses over actief vulkanisme op Venus bevestigt, zegt het nog weinig over de frequentie van vulkaanuitbarstingen op de planeet, omdat dit tot nog toe het enige bekende geval is. Maar het feit dat het überhaupt gezien is, is al veelzeggend.
Vulkaanuitbarstingen
‘Het is mogelijk dat we de enige vulkanische activiteit van de afgelopen duizend jaar op Venus hebben waargenomen, en dat we dus ongelooflijk veel geluk hebben gehad. Maar aangezien we in een korte periode van acht maanden verandering zagen, is de kans groter dat er op Venus vulkaanuitbarstingen plaatvinden op een vergelijkbaar niveau met dat van vulkanisme tussen aardplaten, dus binnen enkele maanden’, zegt Herrick.
’We weten dat Venus actief moet zijn, maar tot nu toe was dit lastig om dit aan te tonen aan de hand van Magellan-gegevens’, zegt aardwetenschapper Philippa Mason van het Imperial College London. De bevestiging dat Venus vulkanisch actief is, is vooral nuttig voor toekomstige missies naar Venus, zegt Mason, zoals EnVision van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, en de VERITAS-satellieten van NASA. Deze missies gebruiken radar, zoals Magellan deed, maar dan geavanceerder, om het oppervlak en het binnenste van de planeet in kaart te brengen en daarnaast spectroscopie om de gassen in de atmosfeer te analyseren.
