Astronomen hebben ontrafeld waar al het goud in het universum vandaan komt. Het zeldzame materiaal ontstaat niet in het binnenste van sterren, zoals het geval is voor stoffen als koolstof of ijzer, maar bij de explosieve botsing tussen twee neutronsterren.
Bron: Dana Berry, SkyWorks Digital, Inc.
Vorige maand had de Swift-ruimtesatelliet zijn blik op een sterrenstelsel op 3,9 miljard lichtjaar afstand, toen hij plots de gloed van een gammaflits opmerkte. Een gammaflits is een heftige maar korte uitbarsting van hoogenergetische straling. De flits zelf duurde slechts twee tienden van een seconde, maar na de uitbarsting bleef een lange tijd een infrarode gloed in het gebied hangen.
Resten van een kosmische botsing
Amerikaanse astronomen die deze gloed bestudeerden, concludeerden dat de gammaflits afkomstig was van de botsing tussen twee neutronensterren. Een neutronenster is het overblijfsel van een ster na een supernova – de ontploffing aan het einde van een sterrenleven. Dit soort ster, dat voornamelijk uit neutronen bestaat, is slechts enkele tientallen kilometers groot maar heeft een gigantische massa. Daardoor is de dichtheid ongekend groot: een theelepel neutronenster weegt op aarde vijf miljard ton.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Wanneer twee neutronensterren botsen, kunnen de neutronrijke brokstukken radioactieve elementen vormen die vervolgens vervallen in zware elementen zoals goud. In dat geval zou de gloed na de botsing opvallend veel infrarood licht bevatten – en dat is precies wat de astronomen zagen.
Kosmische bling
‘We schatten dat de hoeveelheid goud die tijdens deze botsing ontstond misschien tien maanmassa’s heeft – behoorlijk wat bling!’ zegt onderzoeksleider Edo Berger in een persverklaring.
De astronomen berekenden hoeveel goud per botsing ontstaat, en hoeveel botsingen sinds het begin van het universum hebben plaatsgevonden. Daaruit concludeerden ze dat waarschijnlijk al het goud dat momenteel in de kosmos zwerft afkomstig is van neutronensterrenbotsingen.
‘We bestaan allemaal uit sterrenstof, en onze sieraden zijn botsende-sterren-stof’, zegt Berger. En dat maakt die speciale gouden oorbellen misschien nog wat specialer: in de Melkweg vindt slechts eens in de 100.000 jaar een neutronsterrenbotsing plaats.