Miljoenen mensen willen deze week met roken of met andere slechte gewoonten stoppen. Dat lang niet iedereen daarin zal slagen, ligt mogelijk ingebakken in de hersenen.
“We leven allemaal vooral met gewoonten”, verklaart Ann Graybiel, Rosenblith Professor in de neurowetenschappen aan het fameuze Massachusetts Institute of Technology. Dat biedt ons veel voordelen. De automatismen die horen bij gewoonten en aangeleerde activiteiten zoals autorijden, creëren vrije ruimte in het brein voor allerlei creatieve taken en gedachten. De keerzijde is dat we nieuwe gewoonten niet alleen moeilijk leren, maar als ze eenmaal zijn vastgelegd ook moeilijk kunnen afleren.
Graybiel bestudeert met haar onderzoeksteam de werking van de basale ganglia, knopen van zenuwcellen in de middenhersenen vlak onder de hersenschors. Ze willen weten hoe een gezond brein werkt en wat er misgaat bij aandoeningen zoals het syndroom van Tourette, dwangneurosen of zelfs cocaïneverslaving. Ratten leerden hoe ze in een T-vormig doolhof bij een bepaalde toon linksaf of rechtsaf moesten om een brok chocola te bemachtigen. Na verloop van tijd veranderde welke zenuwcellen actief werden, evenals de heftigheid waarmee die signalen afvuurden. De cellen reageerden zwakker op de bocht naar links of rechts, terwijl ze bij het begin en het eind van de complete oefening juist sterker reageerden. Dit doet denken aan de ziekte van Parkinson, waarbij patiënten moeite hebben met het beginnen of eindigen van een reeks bewegingen, of halverwege overschakelen.
Socioloog over zelfmoordpreventie: ‘Probeer iemand met suïcidale gedachten uit het dal te helpen’
Socioloog Diana van Bergen en haar collega’s hebben een beurs van 9 ton gekregen voor een zelfmoordpreventieproject. ‘We weten dat er in de direct ...
Volgens Graybiel komt dit overeen met het idee dat in de basale ganglia een matrijs ontstaat. Deze matrijs bestaat uit een ingebakken reeks activiteiten die als een blok wordt uitgevoerd. De hersenschors, waar processen zoals waarnemen en analyse plaatsvinden, levert het signaal dat via de schakelaar in de basale ganglia het blok handelingen – de gewoonte – activeert. De langzame vorming van deze matrijs doet denken aan het langzame aanleren van een gewoonte.
Om met al onze goede voornemens een ongewenste gewoonte af te leren, moeten we blijkbaar die matrijs in de middenhersenen kwijtraken. Sommigen hebben een week nodig om iets te leren of iets af te leren, anderen hebben daar langer voor nodig. De eerste week van het jaar 2000 zal voor velen erg lang lijken.
