Hoe meer gewelddadige videogames je speelt, hoe meer adhd-symptomen je vertoont. Dat blijkt uit promotieonderzoek van pedagoog en communicatiewetenschapper Sanne Nikkelen.
Wat is het verband tussen videogames en adhd-gedrag?
‘Gewelddadige videogames kunnen adhd-gedrag versterken, en kinderen die meer adhd-gedrag vertonen, spelen vaker vecht- en schietspelletjes. Er kan dus een neerwaartse spiraal ontstaan. Er is nog een valkuil, want hyperactieve kinderen worden vaak rustig van prikkelende media. Daardoor zijn ouders sneller geneigd hun kind lang te laten gamen.’
Adhd, is dat geen modeverschijnsel?
‘Alleen in die zin dat de media er veel aandacht aan besteden. Leerkrachten hebben het daardoor sneller over adhd-gedrag en ouders ook. Vroeger werd een druk kind gewoon onrustig genoemd, of een kind dat snel is afgeleid.’
‘Op dezelfde manier gebruik ik in mijn onderzoek de term adhd-gerelateerd gedrag voor onoplettendheid, onrust, impulsiviteit et cetera. Mijn onderzoek gaat dus niet over de aandoening adhd, maar over gedragskenmerken van adhd die bij iedereen wel voorkomen. De hoeveelheid kinderen die echt adhd hebben, ligt tussen de 5 en 7 procent en is niet toegenomen.’
‘Wel wordt er meer adhd-medicatie voorgeschreven. Eigenlijk is het dus voor kinderen steeds normaler geworden om medicijnen te gebruiken die hun hersenen beïnvloeden. Dat heeft misschien wel te maken met onze prestatiegerichte cultuur.’
Softies? Sneeuwvlokjes? Niks daarvan – Gen Z is superkrachtig, zegt deze neurowetenschapper
Niks sneeuwvlokjes. Volgens neurowetenschapper Eveline Crone zijn hedendaagse jongeren juist sterk in een extreem ingewikkelde tijd.
Welk verband ziet u tussen adhd-medicatie en de prestatiecultuur?
‘Kinderen met ernstige adhd hebben aanhoudende problemen met hun concentratievermogen en aandacht. Over het algemeen kunnen zij beter functioneren met Ritalin, ook in de omgang met hun vrienden.’ ‘Maar de werking van methylfenidaat, de werkzame stof in het adhd-medicijn Rtalin, is best heftig. Het veroorzaakt volgens de jongeren een soort waas. Veel van hen proberen in de puberteit hoe het gaat zonder medicatie. Zelf zou ik eerst gedragstherapie aanraden voordat je naar dit soort medicijnen grijpt.’
Hebt u nog een tip voor ouders?
‘Let op het mediagebruik als je denkt dat je kind adhd-verschijnselen heeft. Het zou kunnen dat je kind een voorkeur heeft aan gewelddadige of andere prikkelende media en dat het gebruik van die media het adhd-gedrag versterkt. Probeer die negatieve spiraal te doorbreken.’
Alle prikkelende media zijn taboe?
‘Naast videogames geldt het in elk geval ook voor televisie. Ouders hebben voor ons bijgehouden hoe lang hun kinderen televisie keken en vulden onze vragenlijsten in. Aan de hand van de kijkwijzer wisten wij hoe gewelddadig die programma’s waren. Adhd-gedrag en de consumptie van gewelddadige media bleken hand in hand te gaan.’
Speelt erfelijkheid er een rol bij?
‘Dankzij een groot onderzoek in Rotterdam, Generation R, konden we adhd-gedrag in verband brengen met een soort opwindingsgen. Adhd-symptomen gaan vaak samen met een typische genetische variant, die ervoor zorgt dat je makkelijker opgewonden raakt en je je sneller laat meeslepen.’
Wat doet dat gen dan?
‘Het beïnvloedt de serotoninepaden in je hersenen. Kinderen met deze variant hebben een grotere voorkeur voor gewelddadige televisieprogramma’s en gewelddadige computerspelletjes.’
‘We denken dat ze ook vatbaar zijn voor andere opwindende media zoals autoracespelletjes en horrorfilms. Als je hyperactief bent, kun je namelijk rustig worden van sterke prikkels. Die houden je aandacht vast. Door je impulsiviteit kun je moeilijker stoppen met spannende games. En je bent dan waarschijnlijk ook nog goed in die spelletjes.’
Hebben onrustige kinderen die prikkels nodig?
‘Gewelddadige media kunnen het adhd-gedrag juist versterken. Het gemeten effect is overigens maar klein, waarschijnlijk omdat het slechts voor een deel van de kinderen geldt. Er is dus geen reden voor paniek. Zorg dat je op de hoogte bent van wat je kind voor media gebruikt. Praat daarover. Zoek op wat de leeftijdsrating is en of er geweld in zit, voor games gebruiken wij daarvoor de leeftijdscategorieën van de Pan European Game Information (Pegi). Dan kun je bijvoorbeeld samen afspreken dat je kind zich aan die leeftijdsgrens zal houden. Lichamelijke prikkels, zoals zwemmen en rennen, brengen trouwens ook rust.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: