Astronomen hebben de krachtigste kosmische explosie ooit gezien. De explosie lijkt afkomstig van een superzwaar zwart gat dat een kolossale gaswolk verslindt en daarbij enorme hoeveelheden energie uitstoot.
In het verre heelal is een superzwaar zwart gat een enorme gaswolk aan het verslinden. Dat heeft geleid tot een ongekende explosie, waarbij nu al ongeveer honderd keer zoveel energie is vrijgekomen als de zon in zijn hele leven zal produceren; en de explosie is nog niet voorbij.
De gigantische ontploffing staat bekend als AT2021lwx. Ze werd in 2020 voor het eerst waargenomen door astronomen van de Zwicky Transient Facility in Californië. Sindsdien hebben astronoom Philip Wiseman van de Universiteit van Southampton en zijn collega’s met andere observatoria een reeks vervolgwaarnemingen verricht. ‘We zien allerlei grote explosies en flitsen in het heelal, maar geen daarvan komt ook maar in de buurt van wat we hier zien’, zegt Wiseman.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Gewelddadig zwart gat
De explosie werd eerst gedurende ongeveer vier maanden een factor vijftien helderder, waarna ze geleidelijk weer afnam. Ze is nu nog steeds aan de gang.
De vermoedelijke oorzaak is een superzwaar zwart gat dat een reusachtige gaswolk verslindt. Die gaswolk is waarschijnlijk minstens honderd keer zo groot als ons zonnestelsel, en misschien zelfs nog veel groter.
De enige kosmische objecten die helderder zijn dan AT2021lwx zijn quasars. Die worden veroorzaakt door een continue stroom van gas in een superzwaar zwart gat.
Explosieve groei
De waarnemingen kunnen helpen verklaren waarom relatief kleine sterrenstelsels soms toch buitengewoon grote zwarte gaten in zich herbergen. ‘We dachten dat we de belangrijkste manieren waarop zwarte gaten groeien wel kenden, maar het lijkt erop dat ze ook op een andere manier kunnen groeien dan we dachten, met gewelddadige, explosieve groeiperioden’, zegt Wiseman.
Aanvullend onderzoek naar de mega-ontploffing kan helpen ophelderen hoe die gefaseerde groei precies werkt en hoe zwarte gaten zich in het algemeen gedragen. ‘Omdat de explosie zo groot, helder en langdurig is, kunnen we van dichtbij bekijken wat er gebeurt als materiaal in een zwart gat valt’, zegt Wiseman.
