Het lijkt erop dat de hersenen van kinderen veranderen als ze gepest worden. Deze veranderingen blijven jarenlang bestaan en zijn bij mannen anders dan bij vrouwen.
Op jonge leeftijd gepest worden houdt verband met veranderingen in de hersenen. Deze veranderingen hebben vele jaren later mogelijk invloed op de mentale gezondheid. Dit hebben onderzoekers laten zien in een grote studie naar de effecten van pestgedrag op de hersenen, waarbij duizenden hersenscans geanalyseerd werden. De onderzoekers deelden hun resultaten op het online platform BioRxiv, waar wetenschappelijk onderzoek verschijnt nog voordat het door andere onderzoekers is getoetst.
Pestscore
Wanneer mensen als kind het doelwit zijn van aanhoudend of hevig pestgedrag, kan dit in hun volwassen leven leiden tot een slechte mentale gezondheid. Bovendien lijkt er een verband te bestaan tussen gepest worden en een verhoogde kans op psychiatrische aandoeningen, drugsverslaving en zelfdoding.
Mondscan kan tongkankerpatiënten met een spraakstoornis helpen
Met een volgsysteem van tong, lippen en kaak, legt taalwetenschapper Thomas Tienkamp de basis om mensen met spraakstoornissen beter te laten spreken.
Hoewel sommige onderzoeken bepaalde regio’s aanwijzen die beïnvloed worden door pestgedrag, weten we nog weinig over de impact van pesten op de lange termijn.
Neurowetenschapper Michael Connaughton, van de Royal College of Surgeons in Ierland, analyseerde samen met zijn collega’s gegevens van 2094 deelnemers aan een hersenonderzoek. De deelnemers ondergingen een MRI-hersenscan toen ze achtereenvolgens 14, 19 en 22 jaar oud waren. Daarnaast vulden ze vragenlijsten in over hun ervaring met pestgedrag, zoals uitgescholden worden, buitensluiting en fysieke aanvallen. De mate waarin dit de deelnemers overkomen was, werd gebruikt om ze een ‘slachtoffer van pestgedrag’-score te geven. De onderzoekers ontdekten dat gepest worden invloed heeft op 49 verschillende gebieden in de hersenen, waaronder gebieden die belangrijk zijn voor herinneringen, leren, bewegen en emotionele regulatie.
Subcorticale gebieden en hippocampus
Connaughton vindt vooral de vergrotingen in de subcorticale gebieden van de hersenen opvallend. Die gebieden sturen signalen naar de prefrontale cortex die aangeven wat er in het lichaam en de omgeving gebeurt. Vervolgens maakt de prefrontale cortex onderscheid tussen belangrijke signalen en signalen die kunnen worden genegeerd. Op deze manier houdt de prefrontale cortex toezicht.
Een toename van het subcorticale volume zou volgens Connaughton kunnen betekenen dat de signalen die de prefrontale cortex bereiken sterker zijn bij mensen die gepest zijn dan bij anderen. ‘Het zou voor de prefrontale cortex lastiger kunnen zijn om alle prikkels te reguleren, waardoor mensen later in hun leven meer moeite hebben met het beheersen van hun emoties.’
De hippocampus lijkt juist te krimpen wanneer iemand wordt gepest. Dit hersengebied speelt een belangrijke rol bij stressregulatie. Veranderingen in dit gebied kunnen de hormoonregulatie verstoren, waardoor het stressmanagement van het lichaam later in iemands leven minder goed werkt. Eerder onderzoek liet al zien dat de structuur van de hippocampus het risico op depressie bij volwassenen beïnvloedt.
‘Dit onderzoek bevestigt wat we al een tijdje vermoeden: dat pesten langdurige, ingrijpende gevolgen heeft. Bij kinderen, maar zeker ook wanneer die kinderen volwassen zijn’, zegt Martha Evans, directeur van de Anti-Bullying Alliance in het Verenigd Koninkrijk.
Vormen van pesten
Het onderzoek laat bovendien zien dat de hersenen van mannen en vrouwen verschillend reageren op pestgedrag. Bij vrouwen zagen de onderzoekers grotere volumetoenames van gebieden zoals de nucleus accumbens en de amygdala dan bij mannen. Deze gebieden spelen een belangrijke rol bij de verwerking van emotionele en stressvolle prikkels. Connaughton denkt dat die veranderingen bij vrouwen sterker zijn vanwege het type pesten dat vrouwen ervaren. Meestal zit daar namelijk meer manipulatie en uitsluiting bij dan bij mannen.
Mannen ervaren daarentegen vaker fysiek pestgedrag. Dit verklaart mogelijk waarom bij mannen juist meer veranderingen plaatsvinden in regio’s die verantwoordelijk zijn voor ruimtelijk bewustzijn en fysieke coördinatie. Connaughton benadrukt dat we niet weten of de verschillen tussen mannen en vrouwen veroorzaakt worden door de manier waarop de hersenen van mannen en vrouwen reageren op pestgedrag – bijvoorbeeld door verschillende hormoonverhoudingen – of dat de verschillen voortkomen uit de verschillende vormen van pesten.
Het onderzoek benadrukt dat mensen die met gepeste kinderen of volwassenen te maken krijgen, zoals artsen en docenten, zich er extra bewust van moeten zijn dat mannen en vrouwen verschillende effecten kunnen ondervinden van pestgedrag. Evans: ‘Bij meisjes zijn meer en sterkere gevolgen te zien, vooral in gebieden die verantwoordelijk zijn voor emotionele verwerking. We moeten beter begrijpen waarom dit gebeurt. Om dat te doen, moeten we luisteren naar hun ervaringen.’
Stresshormonen
Volgens Connaughton is de grote vraag of de veranderingen in de hersenen blijvend zijn, of dat ze terug te draaien zijn. De hersenen veranderen gedurende je hele leven, maar vooral de puberteit is een cruciale periode. De hersenen reorganiseren zich dan, waarbij veel transformaties plaatsvinden. Tijdens deze periode is het brein kwetsbaarder voor stress. Bovendien reageert het brein dan heviger op hormonen zoals cortisol. Dat is een van de hormonen die worden afgegeven door het lichaam als reactie op pestgedrag.
Puberhersenen zijn daarnaast minder weerbaar voor de impact van stress. Volwassenen herstellen doorgaans beter na een stressvolle ervaring. Dit komt deels doordat hun prefrontale cortex bepaalde negatieve herinneringen onderdrukt die niet langer van belang geacht worden voor het aanmaken en opslaan van nieuwe herinneringen. Maar tijdens de puberteit is dit systeem minder actief, waardoor het lastiger is om negatieve herinneringen te onderdrukken en te vervangen.
Weerbaarheid
De hersenen van jongeren zijn dus gevoeliger voor stress. Dit is mogelijk de reden dat gepest worden kan leiden tot hersenveranderingen die gerelateerd zijn aan een slechtere mentale gezondheid als volwassene. Dat betekent echter niet dat al die veranderingen in de hersenen per definitie slecht zijn. ‘Sommige mensen die gepest worden, ontwikkelen juist meer weerbaarheid. Het zou interessant zijn om te onderzoeken waarom dat verschil bestaat’, zegt Connaughton.
Het zou kunnen dat er een drempelwaarde is: een bepaalde hoeveelheid stress maakt mensen weerbaarder, maar wanneer de stresslimiet wordt overschreden, ervaren mensen negatieve consequenties ervaren. Of misschien lopen sommige mensen meer risico op langdurige gezondheidsnadelen die verband houden met pesten dan anderen vanwege omgevings- of genetische factoren.
Connaughton denkt dat cognitieve gedragstherapie mensen kan helpen om een veerkrachtigere mindset te ontwikkelen. ‘Idealiter zouden we de leeftijden kunnen vaststellen waarbij veranderingen in de hersenen kunnen resulteren in psychisch lijden. Dan zouden we ons met de middelen die we ter beschikking hebben, kunnen richten op die leeftijdsgroep.’
Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfmoord helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.
