De Franse wijnmakerij Domaine du Météore pronkt er al decennia mee, ook al werd het ontkend door de wetenschap. Nu lijkt een geoloog tijdens zijn vakantie toch bewijs te hebben gevonden: de wijngaard ligt in een meteorietkrater.
Onderzoek door het team van geoloog en astrochemicus Frank Brenker van de Goethe-universiteit in Frankfurt heeft waarschijnlijk een lokale Franse legende bevestigd. Een holte in het landschap zou weleens een buitenaardse oorzaak kunnen hebben. De resultaten ontkrachten de zestig jaar oude wetenschappelijke veronderstelling dat de krater is ontstaan door een zinkgat of vulkanische activiteit.
Monsters op vakantie
Het is een bekend feit dat meteorieten soms de aarde raken, maar veel zichtbare inslagkraters zijn er niet. Erosie en de bewegelijkheid van aardplaten zorgen ervoor dat de kraters zich snel aan het blote oog onttrekken. Over de hele wereld zijn er maar 190 inslagplekken bekend, waarvan maar drie in West-Europa. Tenminste, tot nu.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
Het team van Brenker is ervan overtuigd dat ze een vierde krater hebben ontdekt. Dit verhaal begint in 2021, met de vakantie van Brenker en zijn vrouw. Hun interesse werd gewekt door de reclame van Domaine du Météore, de wijngaard van ‘het domein van de meteoriet’. Een van hun druivenvelden ligt in een krater van 30 meter diep en 220 meter breed. Vooraanstaande geologen uit de jaren zestig verwierpen het idee dat dit een inslagkrater van een meteoriet zou kunnen zijn, omdat de krater geen opstaande rand heeft. De wijnmakerij gebruikte de naam Météore meer als grap.
Toch namen Brenker en zijn vrouw op vakantie lukraak wat monsters in de Franse krater. Een van de gevonden gesteentes leek sterk op inslagbreccie, een steensoort die zich vormt tijdens een meteorietinslag. Een veldexpeditie in april 2022 gaf voor Brenker het doorslaggevende bewijs.
Magneetveld
Met sterke magneten vonden de onderzoekers kleine ijzeroxidebolletjes, die ook bij andere meteorietkraters worden gevonden. Veel meteorieten bevatten ijzer, dat smelt wanneer de meteoriet de atmosfeer in raast. Tijdens de inslag spat een deel van dit gesmolten ijzer van de meteoriet af.
Naast het ijzer vond het team van Brenker, bestaande uit studenten en collega geofysicus Andreas Junge, nog twee aanwijzingen voor de inslagkratertheorie. In de grond troffen ze microdiamanten aan, die kunnen vormen bij de hoge druk die gepaard gaat met een inslag.
Een laatste aanwijzing kwam van het aardse magneetveld, dat beduidend minder sterk is in de krater. Er zijn drie bronnen die het magnetische veld van de aarde bepalen. Een daarvan is de aardkern. Die magneetkracht blijft honderden jaren vrijwel constant. Een ander deel komt van zonnewind en varieert sterk van dag tot dag. De derde bron is de ondiepere grond, specifiek de magnetische mineralen die hier te vinden zijn. Een meteorietinslag zorgt voor een meetbare verlaging van deze magnetische kracht, doordat de inslag de magnetische mineralen wegvaagt of stukmaakt.
‘Er zijn heel veel manieren waarop kraters zich vormen in het landschap, en meteorietkraters zijn heel erg zeldzaam’, zegt Brenker. ‘Maar ik vond andere verklaringen vanuit een geologisch perspectief niet overtuigend.’ De plek is zeer interessant voor amateurgeologen. ‘Elke bezoeker kan hier ervaren hoe gigantisch de energie is die vrijkomt bij zo’n inslag.’
Geoloog Jan Smit van de Vrije Universiteit Amsterdam zet wel een kanttekening bij de ontdekking. ‘Het definitieve bewijs voor een inslagkrater kan pas geleverd worden als er in het centrum van de krater een boring wordt gezet’, aldus Smit. Ook is het volgens hem niet uitgesloten dat de ijzerbolletjes door de mens daar terecht zijn gekomen. Maar de andere resultaten, zoals de magnetische afwijking en de inslagbreccie, wijzen wel naar een meteorietinslag.
