Aan de noordwestkust van Australië heeft ooit het continent Argoland gelegen. Geologen hebben ontdekt dat dit continent nu in fragmenten verborgen ligt bij delen van Zuidoost-Azië.
Geologen van de Universiteit Utrecht hebben ontdekt dat het verdwenen continent Argoland nu in stukjes terug te vinden is bij Indonesië en Myanmar.
Mysterie
Al decennialang denken geologen dat er ooit een continent heeft gelegen aan de noordwestelijke grens van de Australische continentale plaat: het zogenaamde Argoland. Geologische kenmerken op de rand van de Australische plaat wijzen er namelijk op dat daar ooit een andere plaat aan vastzat.
‘Nederland gaat heel anders worden’
Milieuwetenschapper Marjolijn Haasnoot ontwikkelt ingrijpende plannen om Nederland aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering.
Dit verdwenen continent zou in het Juratijdperk, zo’n 200 tot 145 miljoen jaar geleden, van Australië zijn afgebroken. Het is toen richting het noorden gereisd. Daarbij liet het een diepe vlakte achter op de oceaanbodem naast Australië, de Argo Abyssal Plain, waaraan Argoland zijn naam ontleent.
Wat er precies gebeurd is met Argoland, hoe groot het was, en waar het zich nu bevindt, is een groot mysterie. Geologen Eldert Advokaat en Douwe van Hinsbergen van de Universiteit Utrecht zijn op zoek gegaan naar het verloren continent. Hun reconstructie van de verdwijning van Argoland is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Gondwana Research.
Veldwerk
De onderzoekers voerden veldwerk uit op verschillende eilanden in Zuidoost-Azië, zoals de Andaman-eilanden, Sumatra en Borneo. Daar bestudeerden ze de vorm, soort en leeftijd van gesteenten, om te zoeken naar overeenkomsten.
Zuidoost-Azië bestaat niet uit één heel groot continent, maar uit verschillende kleine continentale fragmenten die samen een geheel vormen. Na zeven jaar puzzelwerk zagen de onderzoekers een interessante overeenkomst tussen bepaalde fragmenten in Indonesië en Myanmar: ze leken samen stukken te vormen van het verdwenen Argoland.
Uit de bevindingen blijkt dat het 5000 kilometer brede Argoland is opgebroken in kleine stukjes toen het 300 miljoen jaar geleden nog vast zat aan de noordwestkust van Australië. Zo’n 157 miljoen jaar geleden zijn de stukken door plaattektoniek naar het noorden gedreven. Enkele stukken zijn verdwenen doordat ze onder de aardmantel zijn geschoven, een geologisch proces dat subductie heet. Een ander deel van de stukken heeft zich aan Zuidoost-Azië vastgeplakt.
Aardse geschiedenis
Volgens de onderzoekers is Argoland belangrijk voor het begrijpen van de geschiedenis van de aarde. ‘Reconstructies zijn van enorm belang voor ons begrip van bijvoorbeeld de evolutie, biodiversiteit en klimaat, of voor het vinden van grondstoffen’, zegt Van Hinsbergen in een nieuwsbericht van de Universiteit Utrecht.
Geoloog Wouter Schellart van de Vrije Universiteit in Amsterdam vindt het werk van Advokaat en Van Hinsbergen een mooie reconstructie. ‘Er zit heel veel detail in. Het is in die zin een flinke stap voorwaarts vergeleken met eerdere reconstructies van Argoland’, zegt hij.
Het mysterie van Argoland is echter nog niet helemaal opgelost. De buitenste laag van de aarde bestaat namelijk niet alleen uit continentale platen, maar ook uit oceanische platen. ‘Een groot deel van het verhaal is ook wat er in de oceaan gebeurt’, zegt Schellart. ‘Het lastige daarvan is dat een oceanische plaat doorgaans geheel verdwijnt door subductie.’ Hierdoor valt moeilijk te bepalen wat er gebeurd is met de oceanische platen rondom Argoland en hoe groot ze vroeger waren.
