Diemen (NL) – De genetische informatie van splijtgist is ontrafeld. Genen van dit eencellig organisme hebben direct verwantschap met complexe menselijke genen, betrokken bij kanker en andere ziekten.


“Willen we goed biomedisch onderzoek doen dan moeten we modelorganismen bestuderen om te begrijpen hoe het veel complexere menselijke genoom in elkaar steekt”, vertelt Paul Nurse. Nurse, Nobelprijswinnaar voor geneeskunde 2001, sloeg met zijn collega's van het Cancer Research UK in Londen en twaalf andere Europese laboratoria de handen ineen en werkten samen aan het splijtgistgenoomproject. Nu meldt hij met 132 mede-auteurs in Nature dat het met bijna zeven miljoen Europees commissie-euro's gefinancierde project zo goed als voltooid is. Na de genetische informatie, of kortweg genoom, van bakkersgist, spoelhaarworm, fruitvlieg, bloemenplantje en mens, is nu ook het genoom van splijtgist ontrafeld.
Schizosaccharomyces pombe, of kortweg splijtgist, werd oorspronkelijk in Oost-Afrika gebruikt voor het brouwen van bier, ofwel pombe in Swahili. Het is een ideaal en makkelijk te bestuderen modelorganisme van miniformaat. Ten eerste zijn de staafvormige gistcellen van slechts één micrometer lang volledig ongevaarlijk om mee te werken. Ten tweede groeit het gist snel en vrijwel kosteloos uit tot bergen studiemateriaal. Bovendien is de genetische gelijkenis tussen mens en splijtgist opmerkelijk. Net als de mens is het ééncellige splijtgist een eukaryotisch organisme dat, in tegenstelling tot bacteriën, het genoom in de celkern bevat. Het is moeilijk te begrijpen dat zo'n nietig gistcelletje met maar drie chromosomen model kan staan voor de veel complexere mens. Toch hebben vijftig splijtgistgenen overeenkomst met menselijke genen. Een deel daarvan is betrokken bij ziekten, zoals taaislijmziekte, erfelijke doofheid of suikerziekte. Merkwaardig is dat daarnaast de helft van die genen kanker gerelateerd is.
De nieuwe informatie van het splijtgistproject is van groot belang voor de toekomstige ontwikkeling van kanker- en andere biomedisch onderzoek. “Europese samenwerking om het genoom van een splijtgist te ontrafelen ten behoeve van de menselijke gezondheid leidde tot succes van dit project. Dat is precies waar ik naar toe wil. Grootschalige, Europese samenwerking op onderzoeksgebied”, meldt EU-onderzoekscommissaris Philippe Busquin. De Europese Commissie belooft daarom met nog eens ruim twee miljard euro onderzoeksprojecten op het gebied van genomics en biotechnologie te steunen.

Een fluorescentiemicroscoop maakt de met blauw fluochroom gekleurde splijtgistcellen en hun kernen zichtbaar. Rode pijlen geven actief delende cellen aan.