Een grootschalige enquête wijst uit dat ruim een op de vijf mensen geluid hoort tijdens het kijken van bepaalde geluidloze filmpjes. Psychologen zoeken nog naar een verklaring.

Elliot Freeman was student toen hij voor het eerst iets vreemds opmerkte. Hij keek op een avond uit het raam en zag een vuurtoren die een morsesignaal uitzond. ‘Elke keer dat ik een lichtflits zag, hoorde ik een karakteristiek zoemend geluid’, zegt hij. Zijn vrienden hoorden helemaal niets. ‘Ik dacht: tja, dat is best  wel vreemd. Daar zou ik me eens in moeten verdiepen.’

Deze touwtjespringende hoogspanningsmasten gingen vorig jaar viraal. Klik op het plaatje als je geen beweging ziet.

Freeman is niet de enige. Hij hoort bij een groep mensen die een vreemd fenomeen ervaren, een zogeheten visueel opgewekte auditieve respons (visually-evoked auditory response, kortweg vEAR). Deze mensen horen geluiden wanneer ze bepaalde geluidloze bewegende beelden zien. Freeman heeft nu de grootste studie ooit verricht naar deze aandoening en ontdekte dat maar liefst een op de vijf mensen dit fenomeen zou kunnen ervaren.

‘Er komt een moment dat we een grieppandemie niet kunnen voorkomen’
LEES OOK

‘Er komt een moment dat we een grieppandemie niet kunnen voorkomen’

Ron Fouchier staat aan de frontlinie in de strijd tegen de griep. Met nieuwe vaccins wil hij ons beschermen tegen toekomstige pandemieën.

Synesthesie

Dat verklaart wellicht de populariteit van een Reddit-pagina die gewijd is aan GIFs die bij sommige mensen een geluidssensatie opwekken. Deze noisyGIFs-pagina heeft bijna 100.000 volgers. Vorig jaar ging een animatie-GIF van drie touwtjespringende hoogspanningsmasten volledig viraal op Twitter. Veel mensen zeiden dat ze een geluid hoorden wanneer de springende mast weer op de grond terechtkwam. ‘Dat filmpje genereerde zoveel aandacht, dat mensen het verschijnsel serieuzer gingen nemen’, zegt Freeman. ‘Mensen werden zich er plots van bewust.’

Freeman is nu psycholoog aan de City University in Londen. Samen met zijn collega Christopher Fassnidge stelde hij een online enquête op die mensen test op vEAR. In de test beantwoord je onder andere vragen over synesthesie en bekijk je 24 geluidloze filmpjes, waarbij je telkens aangeeft in hoeverre je geluid hoort.

Zo’n 22 procent van de 4000 mensen die de enquête invulden, gaf bij meer dan de helft van de filmpjes aan dat die een duidelijk merkbare geluidsrespons opwekt. Dat lijkt in overeenstemming met eerdere, veel kleinere studies van andere onderzoekers. Die concludeerden dat ongeveer 20 procent van de mensen dit fenomeen ervaart.

We will…We will…Rock You.

Verder onderzoek naar 1000 van de enquêtedeelnemers onthulde dat mensen die vEAR ervaren bovengemiddeld vaak ook het omgekeerde effect voelen: als ze in het donker bepaalde geluiden horen, zien ze lichtflitsen. Ook hadden ze vaker ‘oorwurmen’ – liedjes die in je hoofd blijven zitten.

Kopoverleg

De meeste mensen die vEAR ervaren, doen dat vooral wanneer het makkelijk is om ergens een begeleidend geluid bij te verzinnen – zoals bij een hamer die een spijker raakt, of een schreeuwend gezicht. Bij een kleinere groep mensen leek vEAR echter een directe reactie op elke vorm van beweging in een GIF. Zij ervoeren het ook bij veranderende abstracte patronen.

De resultaten, gepubliceerd in vakblad Cortex, voeden heersende discussies rond deze en andere vormen van synesthesie. Wordt dat veroorzaakt door ongebruikelijke verbindingen in het brein, of resulteert het uit een verhoogde hersenactiviteit? Freeman vermoedt dat er bij sommige mensen meer overleg plaatsvindt tussen auditieve en visuele hersengebieden, waar dat bij anderen juist vaker actief wordt onderdrukt. Hij experimenteert nu met hersenstimulatie om te zien of hij de verhindering van dit overleg ongedaan kan maken.

Een van de eerste mensen die vEAR bestudeerde, was Melissa Saenz van het universiteitsziekenhuis in het Zwitserse Lausanne. Volgens haar wijst Freemans onderzoek erop dat de aandoening onderdeel is van een spectrum aan mogelijkheden, waarbij sommige mensen meer overleg tussen zintuiglijke hersengebieden ervaren dan anderen. ‘Het is belangrijk dat mensen die dit fenomeen ervaren begrijpen dat het allesbehalve ongewoon is’, zegt ze. ‘Dat is vaak een geruststelling.’

Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.

Lees verder: