Na de uitbarsting van een onderwatervulkaan waren alle levensvormen in de omgeving uitgeroeid. Kort daarna arriveerden deze taaie bacteriën en bedekten het gebied met een grote mat van harige vezels.
Deze vreemde bacteriekolonies werden gevonden tijdens een expeditie naar de onderzeese vulkaan Tagoro, dicht bij de Canarische eilanden. Ze werden in 2014 gevonden, twee jaar na een uitbarsting die negen vierkante kilometer van de zeebodem transformeerde. De onderzoekers verkenden het gebied met een robot-onderzeeër die camera’s en armen bevatte om bodemmonsters te verzamelen.
‘We kwamen iets heel vreemds tegen: een mooie pittoreske bedekking van lange witte vezels die erg ongewoon waren. Het was de eerste keer dat we zoiets zagen’, zegt Roberto Danovaro van de Marche Polytechnic University in Italië.
‘Bij mannen ruikt het meer naar kaas, bij vrouwen naar ui’: verrassende verhalen over microben
Ze zitten op je neus, op je bord, in je darmen, onder je voeten. Te klein om met het blote oog te zien, met oneindig veel en ...
Venushaar
Ze noemden het organisme Venushaar, naar Botticelli’s schilderij van de godin Venus die oprijst uit de zee.
Genetische analyses tonen aan dat deze kolonie veel verschilt met andere bekende bacteriën. Het meest opvallende is de grote hoeveelheid metabolische functies die het mogelijk maken dat de bacteriën kunnen groeien in een vijandige omgeving. De meeste organismen zullen sterven door de waterstofsulfide die uit de stenen komt. Het bijzondere is dat Venushaar deze stof als energiebron gebruikt, net zoals bacteriën dat doen die rond warmwaterbronnen groeien.
Het is niet duidelijk wanneer de bacteriën bij de vulkaan aankwamen, maar Danovaro denkt dat ze koloniën in het gebied vormden snel nadat de temperatuur begon te dalen. David Kirchman van de University of Delaware is het hiermee eens. ‘Ik denk dat de bacteriën tevoorschijn kwamen vlak nadat de stenen onder de 100oC waren’, zegt hij.
Waar komen ze eigenlijk vandaan? In tegenstelling tot warmwaterbronnen, was deze vulkaan afgezonderd, ver van andere leefgebieden waar je deze soort bacteriën zou kunnen vinden. ‘De organismen lijken wel uit het niets te komen’, zegt Kirchman. Hij denkt dat de meest waarschijnlijke verklaring is dat ze normaal gesproken aanwezig zijn in de waterkolom, maar in hele kleine hoeveelheden.
Bacteriën met meelopers
‘Het helpt om te bedenken dat elke druppel zeewater miljoenen bacteriën bevat en dat er, in theorie, maar één daarvan nodig is om een kolonie te vormen in een nieuw leefgebied’, zegt Kirchman. ‘De Venushaar-bacterie zou bij toeval bij dit ongerepte gebied dat gevormd is door de vulkaanuitbarsting terechtgekomen zijn.’
Wanneer de Venushaar-bacteriën eenmaal een kolonie hebben gevormd in het gebied, kunnen andere organismen ook intrekken. De onderzoekers vonden kleine dieren, zoals schaaldieren, wormen en aaltjes, die een plekje zochten in de harige vezelmat.
Danovaro denkt dat Venushaar zou kunnen helpen om te bedenken hoe het leven was in de prehistorische oceaan waar vulkanische activiteit veelvoorkomend was. ‘Deze organismen waren mogelijk tot veel in staat, omdat de verscheidenheid aan bronnen en omgevingscondities enorm was.’