Star Wars-planeet Tatooine met zijn twee zonnen is er niets bij. Astronomen hebben een exoplaneet ontdekt in een systeem van maar liefst drie sterren. De planeet met de drie zonnen bevindt zich voor sterrenkundige begrippen zelfs om de hoek en kon daardoor rechtstreeks worden waargenomen.
Update 14-4-2022: Onderstaand artikel was gebaseerd op een publicatie in Science in juli 2016. De auteurs hebben deze publicatie nu ingetrokken. Op basis van nieuwe waarnemingen concluderen ze dat er toch geen bewijs is voor het bestaan van een exoplaneet in het drievoudige stersysteem.
Hoewel meervoudige stersystemen even vaak voorkomen als losse sterren, vinden astronomen zelden planeten in deze systemen. Exoplaneet HD 131399Ab is zelfs de eerste rechtstreeks waargenomen planeet in een systeem met meer dan één ster.
Thomas Hertog werkte samen met Stephen Hawking en onderzoekt de oerknal
Tijd en natuurwetten zijn voortgekomen uit de oerknal, in een chaotisch proces van toevalligheden, zegt theoretisch natuurkun ...
De planeet bevindt zich op ongeveer 340 lichtjaar van de aarde in het sterrenbeeld Centaurus. Het stersysteem bestaat uit één centrale ster van zo’n 1,8 zonsmassa’s, waar twee andere sterren op grote afstand omheen draaien. Die twee sterren bewegen dan weer als een draaiende halter voortdurend om elkaar heen.
Lange omlooptijd
HD 131399Ab is niet alleen vanwege de drie begeleidende sterren opzienbarend. De planeet is met een leeftijd van ‘slechts’ 16 miljoen jaar een van de jongste exoplaneten ooit ontdekt. Bovendien hebben astronomen in een meervoudig stersysteem nog nooit een planeet gezien met zo’n lange omlooptijd. De baan van de planeet rond de centrale ster is twee keer zo lang als die van Pluto rond de zon, waardoor een jaar op HD 131399Ab ongeveer 550 aardse jaren duurt. Mocht je er wonen, dan kun je gedurende de helft van die periode drie zonnen aan de hemel zien.
De massa van de exoplaneet is ongeveer vier keer zo groot als die van Jupiter, de zwaarste planeet in ons zonnestelsel. De drie zonnen gecombineerd met de jonge leeftijd van de planeet zorgen voor een betrekkelijk hoge temperatuur van zo’n 580 graden Celsius.
Instabiel
Doordat de exoplaneet zich relatief dicht bij de aarde bevindt, konden astronomen hem rechtstreeks waarnemen. Dat wil zeggen: ze maten infraroodstraling afkomstig van de planeet met het Sphere-instrument van de Very Large Telescope in Chili. Een kenmerk van jonge planeten is namelijk dat ze infraroodstraling uitzenden. Nog niet eerder werd met het Sphere-instrument een exoplaneet gevonden.
Het is onduidelijk of de jonge HD 131399Ab een lang leven beschoren is. Computermodellen laten zien dat de baan van de planeet heel snel instabiel kan worden. Vervolgonderzoek moet uitwijzen hoe de exoplaneet zich tussen de drie sterren heeft genesteld en of die zijn extreme baan zal kunnen handhaven.
Het astronomenteam stond onder leiding van de University of Arizona in de VS. De resultaten zijn gepubliceerd in Science.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: