Ondanks een langdurige zoektocht hebben we nog geen maan gevonden rondom een exoplaneet. Volgens nieuw onderzoek zou dat weleens kunnen komen doordat deze exomanen uit de baan rondom hun thuisplaneet worden geslingerd. Daardoor veranderen ze in een miniplaneet. Ook onze eigen maan komt in aanmerking.
Mario Sucerquia van de universiteit van Antioquia in Medellín, Colombia maakte samen met collega’s een model voor de interacties tussen de hypothetische exomanen en de enorme planeten waar ze omheen draaien – gaswerelden met een massa van 0,5 tot 1,8 maal die van Neptunus.
Deze zogeheten ‘hete Jupiters’ draaien om hun ster op een afstand die vergelijkbaar is met de afstand van Mercurius tot de zon. Daar kunnen ze niet zijn ontstaan, omdat de hitte grote hoeveelheden gas zou wegbranden. Dit betekent dat ze op grotere afstand moeten zijn ontstaan, waarna ze naar binnen zijn gemigreerd. De manen die om de planeet heendraaien zouden hierdoor echter uit hun baan kunnen katapulteren en in een eigen baan om de ster terecht kunnen komen. De onderzoekers hebben deze ontsnapte manen ‘ploonets’ gedoopt, vrij vertaald ‘maneten’, een samentrekking van de ‘maan’ en ‘planeet’. (De andere optie is ‘planen’, zie poll onderaan dit bericht.)
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
‘Enorme planeten die dicht op hun ster staan, lopen een groter risico hun maan te verliezen, omdat de zwaartekrachtsinteractie tussen de planeet en de ster sterker is’, zegt Sucerquia. ‘Voor exomaanjagers is dit slecht nieuws, omdat manen rondom dit soort planeten juist beter vindbaar zijn.’
Getijdekracht
Sucerquia en zijn team rekenden uit dat ongeveer 44 procent van de exomanen als gevolg van de migratie zouden botsen met hun planeet. Ongeveer 6 procent wordt geabsorbeerd door de ster en ongeveer 2 procent wordt uit het hele stelsel gelanceerd.
De rest wordt dan maneet. Hiervan eindigt 54 procent in een baan verder van de ster dan de voormalige thuisplaneet. Een volgende 14 procent eindigt in een baan dichter bij de ster. En ongeveer een derde neemt een excentrische baan aan waarbij het pad van de maneet eens in de zoveel tijd dat van de planeet kruist.
‘De getijdekracht van de aarde duwt de maan geleidelijk van ons vandaan, met een snelheid van zo’n 3 centimeter per jaar’, zegt Sucerquia. ‘Daarom is de maan inderdaad ook een potentiële maneet als die in een onstabiele baan terechtkomt.’
Tabby’s ster
Wanneer ze het beschermende magneetveld van hun planeet verlaten, worden ijzige exomanen ineens blootgesteld aan straling van de ster. Oppervlakte-ijs kan daardoor verdampen en een staart van stof en gas creëren.
Dat zou de eigenaardige observaties kunnen verklaren aan Tabby’s ster. Onderzoekers ontdekten grote, onverklaarbare afnamen in het licht van deze mysterieuze ster. Deze onregelmatige afnamen zijn zo vreemd, dat zelfs buitenaardse megabouwwerken zijn geopperd als mogelijke oorzaak. Sucerquia en zijn team denken dat het gas en puin van maneten het licht zouden kunnen blokkeren.
‘Het is een goede theorie, maar we moeten het eerst maar eens gaan testen. Er is namelijk nog geen enkele aanwijzing dat we hier daadwerkelijk de smoking gun te pakken hebben’, zegt Tabetha Boyajian van Louisiana State University, de ontdekker van Tabby’s ster. Het zou best kunnen dat deze gekatapulteerde exomanen voor de ster langs bewegen en daarbij een gedeelte van het licht blokkeren, zegt ze, maar we weten nog helemaal niet hoeveel gas en puin ze zouden produceren voordat ze uitdoven.