Diemen (NL) – De ESA bracht een verloren gewaande satelliet na achttien maanden alsnog in de juiste positie.


Toen in 2001 de tweede trap van de Ariane 5 niet goed functioneerde, belandde de telecommunicatiesatelliet Artemis in de verkeerde baan. In plaats van een fraaie geostationaire baan op een hoogte van 35.853 kilometer, beschreef de satelliet een elliptische baan waarbij de maximale afstand tot de Aarde slechts 17.487 kilometer bedroeg. Sindsdien werkte een ESA-team aan de redding van de satelliet. Eind januari was het zover en bereikte de satelliet alsnog de gewenste positie.
De kansen voor de Artemissatelliet leken na de mislukte lancering zeer klein. Zo bevond hij zich in de nabijheid van de Van Allen-gordels, waar straling en deeltjes de satelliet konden beschadigen. Niettemin lukte het om binnen enkele dagen met de resterende chemische brandstof aan boord de satelliet te verplaatsen naar een hoogte van 31.000 kilometer.
Het team schakelde voor de voortstuwing van de satelliet over op de ionenmotoren aan boord. Deze nieuwe motoren gebruiken geïoniseerd xenongas voor de voortstuwing. De kracht die ze kunnen leveren, is slechts 15 millinewton, ofwel net zoveel als je nodig hebt om drie suikerklontjes te versnellen tot één meter per seconde kwadraat. De satelliet bevat vier van deze motoren die zijn bedoeld om de oriëntatie van de satelliet te wijzigen. Een vijfde van de software aan boord moest worden vervangen. Eind 2001 was de herprogrammering klaar. Op 19 februari 2002 begonnen de ionenmotoren met hun nieuwe taak. De technici lieten de satelliet negentig graden draaien, waarna de trage tocht naar een nieuwe baan begon. De satelliet verwijderde zich met vijftien kilometer per dag van de Aarde.
Ondanks diverse problemen die zich voordeden, waaronder zonsverduisteringen, bereikte de satelliet de omgeving van zijn uiteindelijke baan. Enkele stuwers met chemische brandstof, die nog niet waren geactiveerd, hielpen om de satelliet precies op de juiste plek boven de Aarde te brengen, 21,5 graden ten oosten van Greenwich. Met driemaal gas geven remden ze de satelliet af. Artemis kon worden gedraaid zodat hij naar de Aarde wees, en kan de komende tien jaar haar communicatiefunctie vervullen. Dat alles aan boord van de satelliet naar behoren werkte, hadden de ESA-ingenieurs tijdens de reis al gecheckt.

Erick Vermeulen