Onderzoekers hebben ontdekt welke rol een bepaald eiwit speelt bij het onder controle krijgen van een overmatige ontstekingsreactie. Zo’n doorgeslagen immuunrespons ligt ten grondslag aan ontstekingsziektes als multiple sclerose en aderverkalking.
Het eiwit, arginase-2 genaamd, is van belang bij de regulatie van de immuunrespons. Onderzoekers van de medische RSCI-universiteit in het Ierse Dublin hebben nu voor het eerst aangetoond dat arginase-2 belangrijke ontstekingsmoleculen remt. Dit biedt mogelijkheden om arginase-2 te gebruiken als aangrijpingspunt voor nieuwe geneesmiddelen.
Veelvraten
Arginase-2 bevindt zich in de mitochondriën, de ‘energiefabriekjes’, van afweercellen. Deze mitochondriën spelen een belangrijke rol in het reguleren van een immuunrespons. De vorm van energielevering is namelijk gelinkt aan het remmen of bevorderen van een ontstekingsreactie.
'Stel een leeftijdsgrens in voor euthanasie bij psychisch lijden'
We moeten terughoudender zijn met het aanbieden van euthanasie bij psychisch lijden, stelt psychiater Jim van Os. Vooral bij jonge mensen.
Een ontstekingsreactie bestaat doorgaans uit drie delen: de start, de piek en de uitdoving. Zo’n reactie heeft als doel een ziekteverwekker succesvol te verslaan. Afweercellen genaamd macrofagen (letterlijk: veelvraten) zijn er als een van de eersten bij. Ze signaleren een ziekteverwekker en luiden de alarmbel voor de andere afweercellen, waarbij ze de ontsteking bevorderen.
Een ander type macrofagen speelt juist een rol in de laatste fase van een ontstekingsreactie. Met hun hulp dooft de ontsteking langzaam uit. Deze macrofagen doen dat onder andere via interleukine-10. Dit molecuul zorgt er onder meer voor dat er minder gemaakt wordt van bepaalde afbraakproducten die ontsteking bevorderen.
Het blijkt nu dat dit molecuul daartoe in staat is via onder andere arginase-2, zo schrijven de onderzoekers in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications. Die bevinding geeft inzicht in hoe interleukine-10 een ontstekingsremmend effect heeft via de mitochondriën van afweercellen.
Vicieuze cirkel
Bij chronische ontstekingen dooft de ontstekingsreactie niet of nauwelijks uit. Dat komt doordat het lichaam steeds maar weer een alarmsignaal krijgt en denkt in actie te moeten komen, of doordat de uitdoving niet goed verloopt. Te veel activatie van het afweersysteem leidt tot schade, niet alleen aan de ziekteverwekker, maar juist ook aan het omringende weefsel.
Dat vormt een probleem, bijvoorbeeld bij ontstekingsziektes als aderverkalking, reuma of multiple sclerose. Een doorgeslagen, ongecontroleerde immuunrespons is een vicieuze cirkel, die vaak alleen kan worden doorbroken met medicatie. En die is er (nog) niet altijd. De hoop is dat het verkregen inzicht in de rol van arginase-2 in ontstekingsremming mogelijk in de toekomst soelaas kan bieden.
Vertalen naar de mens
‘Deze studie geeft inzicht in de rol van interleukine-10 en celstofwisseling in chronische ontsteking’, zegt Menno de Winther, hoogleraar vasculaire immunologische celbiologie aan het Amsterdam UMC. Hij is niet zeker of dit ook een direct gevolg zou hebben voor behandelingen. In het ideale geval zou je het ontstekingsremmende arginase-2 willen stimuleren, maar het is nog niet duidelijk of dat mogelijk is. ‘Het heeft iets te maken met een veranderende stofwisseling van cellen. Dat zou je kunnen gebruiken door bepaalde ontstekingsremmende moleculen te stimuleren, ofwel met medicatie, ofwel met dieet en leefstijl.’
Een belangrijke kanttekening bij dit onderzoek is verder dat het in muizencellen is uitgevoerd. ‘Nu is het natuurlijk van belang dat we gaan kijken hoe het zit in mensen’, zegt De Winther. Stofwisseling in afweercellen, oftewel immunometabolisme, is een relatief nieuw onderzoeksveld, en tot dusver zijn er vooral muismodellen gebruikt voor het onderzoek. ‘We zijn nu in de fase aanbeland dat we die bevindingen vertalen naar de mens.’
