Een reuzenplaneet beschrijft een baan rond de overblijfselen van een geëxplodeerde ster – een witte dwerg – 1200 lichtjaar hiervandaan. Het is de eerste keer dat er een volledige planeet bij een witte dwerg is aantroffen.
De eerste hint dat witte dwergen kunnen beschikken over planeten, werd eerder dit jaar gevonden. Toen ontdekten wetenschappers een klein deel van een planeet in een baan rond een witte dwerg. Nu heeft hetzelfde team tekenen van een intacte reuzenplaneet gevonden, qua formaat vergelijkbaar met Jupiter.
Verdampende atmosfeer
Boris Gänsicke van de Universiteit van Warwick in het Verenigd Koninkrijk en collega’s vonden een mysterieuze schijf van gas rond een witte dwerg. De gasschijf bevatte waterstof, zuurstof en zwavel – een mengsel dat waarschijnlijk afkomstig is van een planeet waarvan de atmosfeer wordt verdampt door straling van de witte dwerg.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
De reuzenplaneet heeft een omlooptijd van tien dagen en staat verrassend dicht bij de witte dwerg. Het lijkt er dan ook op dat de planeet eerder naar binnen toe is bewogen, zegt Gänsicke. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat andere planeten hem het benodigde duwtje hebben gegeven.
Volwaardige planetenstelsels
Een tweede mogelijkheid is dat een andere planeet is opgeslokt door de exploderende ster, waardoor de baan van de nu ontdekte planeet naar binnen toe is getrokken. Dat suggereert Ben Zuckerman van de Universiteit van Californië te Los Angeles, die zelf niet betrokken was bij de studie.
‘Dit bevestigt wat we al 25 jaar lang denken’, zegt Gänsicke. ‘Namelijk dat witte dwergen volwaardige planetenstelsels kunnen hebben.’
Jupiter en Saturnus zijn gedurende de jonge jaren van ons zonnestelsel ook naar binnen en naar buiten toe gemigreerd. Als we beter begrijpen hoe planetenstelsels elders in het heelal in elkaar zitten, kunnen we ook een beter inzicht krijgen in hoe het onze zich ontwikkelde, stelt Gänsicke.
Opwindende ontdekking
Sterren met een lage massa zoals de zon worden witte dwergen als ze al hun brandstof hebben opgemaakt en hun buitenste lagen materiaal hebben afgestoten, zodat alleen de kern van de ster overblijft. Deze extreem hete witte dwergen koelen vervolgens geleidelijk af. Onze zon wordt over ongeveer 5 miljard jaar een witte dwerg.
‘Dit is een opwindende ontdekking’, zegt Carl Melis van de Universiteit van Californië te San Diego. Hij vindt het verrassend dat een reuzenplaneet heeft kunnen overleven in zo’n nauwe baan rond het overblijfsel van zijn gastster.
De studie van Gänsicke en zijn team is gepubliceerd in Nature.
