Voor het eerst kun je voedingsmiddelen kopen die met DNA-bewerkingstechniek CRISPR/Cas9 behandeld zijn. Althans, als je in Japan woont. Daar is recent een CRISPR-tomaat de verkoop in gegaan.
‘We zijn op 17 september gestart met het verzenden van de tomaten’, zegt milieuwetenschapper Minako Sumiyoshi. Ze werkt bij de Japanse start-up Sanatech Seed, die de tomaten rechtstreeks aan consumenten verkoopt. Volgens Sumiyoshi is de vraag naar de tomaten ‘niet slecht’.
Eerder dit jaar gaf Sanatech Seed al zaailingen weg aan iedereen die de genetisch gemanipuleerde tomaten zelf wilde kweken. Ongeveer 4200 tuiniers gingen toen op het aanbod in, aldus Sumiyoshi.
Heersen zwermen killerdrones straks over het slagveld?
Een luchtruim gevuld door kunstmatig intelligente killerdrones, die autonoom bepalen wie blijft leven en wie zal sterven. Hoe waarschijnlijk is dat?
Dat de verkoop ervan nu van start is gegaan ‘is een belangrijke mijlpaal voor CRISPR-voedsel’, zegt plantwetenschapper Nigel Halford van Rothamsted Research, een Brits onderzoekscentrum voor agricultuur.
Eerste, misschien
Voor zover bekend is de tomaat wereldwijd het eerste met CRISPR veranderde voedingsmiddel dat op de markt is gebracht. In de Verenigde Staten wordt al genetisch gemanipuleerde sojaolie verkocht, maar die is met een oudere methode van DNA-bewerking gemaakt.
‘Het lijkt erop dat onze tomaat het eerste CRISPR/Cas9-product is, maar we weten niet zeker of dat ook echt zo is’, zegt Sumiyoshi. ‘Voor zover ik weet is het de eerste’, zegt ook de Amerikaanse wetenschapsjournalist Jon Entine, die het Genetic Literacy Project oprichtte om het publiek besef over genetisch onderzoek te vergroten. ‘Canada heeft toestemming gegeven voor CRISPR-maïs, maar ik heb nog niet gehoord dat het al is vrijgegeven.’ Ook is met CRISPR een champignon gemaakt die niet snel beurs wordt. Die is in 2016 goedgekeurd in de VS, zegt Halford. ‘Maar ik weet niet of die in de verkoop is gegaan.’
Stresstomaat
De tomaat, Sicilian Rouge High GABA genaamd, produceert minder van een enzym dat gamma-aminoboterzuur (GABA) afbreekt. Daardoor bevatten de tomaten vijf keer zoveel GABA als normale tomaten.
GABA wordt ook in ons lichaam aangemaakt en speelt een belangrijke rol in de hersenen en het zenuwstelsel. Het is ook als voedingssupplement verkrijgbaar. De voordelen van het eten van extra GABA zijn niet onomstotelijk bewezen, maar vorig jaar concludeerde een overzichtsstudie dat ‘de inname van GABA gunstige effecten kan hebben op stress en slaap’.
Regelgeving
Met CRISPR/Cas9 wordt het DNA van een organisme aangepast. Dat in tegenstelling tot vroegere vormen van genetische manipulatie, waarbij meestal extra stukjes DNA van andere organismen werden toegevoegd aan de genetische code.
Omdat veel veranderingen die met CRISPR te realiseren zijn ook van nature kunnen gebeuren, hoeven CRISPR-voedingsmiddelen in sommige landen niet dezelfde regels te volgen als andere genetisch gemodificeerde gewassen. Zo ook in Japan. In december 2020 besloten de autoriteiten daar om de Sicilian Rouge High GABA-tomaat niet als genetisch gemodificeerd te bestempelen. Dat maakte de weg vrij voor de verkoop.
Het bedrijf overweegt de tomaat ook in andere landen in de schappen te brengen. Het Amerikaanse ministerie van landbouw heeft inmiddels bevestigd dat de Sicilian Rouge High GABA-tomaat niet onder de regels valt die gelden voor conventionele genetisch gemodificeerde gewassen.
In de Europese Unie zou de tomaat momenteel wel die regels moeten volgen. Dat maakt het prijzig om goedkeuring te krijgen voor de verkoop.
Koel rund en gespierde vis
Voorstanders van DNA-bewerking zeggen dat de technologie veel voordelen biedt voor consumenten en het milieu, maar ook voor boeren en landbouwdieren. Runderen kunnen bijvoorbeeld worden bewerkt zodat hun vacht lichter van kleur wordt. Zo zouden ze beter bestand zijn tegen de opwarming van het klimaat.
Er zijn meer CRISPR-producten in ontwikkeling. Japan onderzoekt momenteel een zeebrasem, een baarsachtige vis, waarvan het genoom is aangepast zodat hij 50 procent meer spieren ontwikkeld. Volgens de krant Yomiuri Shimbun zou de genetisch gemanipuleerde vis deze maand kunnen worden goedgekeurd.
