Met vier aan elkaar gekoppelde telescopen hebben astronomen een close-upfoto gemaakt van een enorme ster in een ander sterrenstelsel. Mogelijk staat deze ster op het punt om te ontploffen.
Astronomen hebben voor het eerst een gedetailleerde foto gemaakt van een ster in een ander sterrenstelsel. De enorme ster bevindt zich op meer dan 160.000 lichtjaar afstand. Hij vertoont tekenen dat hij nog maar een paar jaar verwijderd is van een explosie. Dat proces hebben we nog nooit in detail waargenomen.
De grootste sterren die we kennen, zijn rode superreuzen. Dit zijn sterren waarvan het waterstof in de kern op is, zodat ze daar geen brandstof meer hebben. In plaats daarvan gaat er rond de kern een schil van waterstofgas branden. Daardoor neemt het volume van de ster enorm toe.
Thomas Hertog werkte samen met Stephen Hawking en onderzoekt de oerknal
Tijd en natuurwetten zijn voortgekomen uit de oerknal, in een chaotisch proces van toevalligheden, zegt theoretisch natuurkun ...
Een van de grootste rode superreuzen is WOH G64. Deze ster is tussen de 1540 en 2575 keer zo groot als de zon. Hij bevindt zich in de Grote Magelhaense Wolk, een sterrenstelsel dat zich in een baan rond ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, bevindt. De ster is al in de jaren zeventig ontdekt, maar vanwege zijn afstand was het tot dusver lastig om hem in detail te onderzoeken.
Dichte cocon
Nu heeft de Nederlandse astrofysicus Jacco van Loon van de Keele-universiteit in het Verenigd Koninkrijk met zijn collega’s een close-upfoto van WOH G64 gemaakt. Dat deden ze met de Very Large Telescope Interferometer in de Atacama-woestijn in Chili. Dat zijn vier aan elkaar gekoppelde telescopen die gezamenlijk functioneren als één telescoop met een diameter van 200 meter. ‘Op deze afbeelding kunnen we details zien die vergelijkbaar zijn met een astronaut die je vanaf de aarde op de maan ziet lopen’, zegt Van Loon.
De afbeelding is gemaakt door infrarood licht van de ster op te vangen. Je ziet een heldere bal van gas en stof van meer dan 1000 graden Celsius die de ster heeft uitgestoten en nu als een dichte cocon om hem heen zit. ‘We hadden echt niet verwacht zo’n structuur te zien’, zegt Van Loon. ‘We dachten dat we alleen de ster in het midden zouden zien.’
Explosie?
De ster lijkt zwakker dan toen hij voor het laatst werd waargenomen. Volgens Van Loon komt dat vermoedelijk doordat de wolk van gas en stof relatief recent is verschenen, zodat die sinds kort een deel van het sterlicht blokkeert.
Mogelijk is de wolk ontstaan doordat de ster zijn buitenste lagen heeft weggeblazen. Dat is iets waar astronomen een rode superreus tot nu toe nog nooit op hebben betrapt. Dat zou een teken kunnen zijn dat de ster enkele jaren verwijderd is van een explosie. ‘Als we deze ster kunnen zien exploderen, hebben we veel meer details over een ster voor zijn explosie dan ooit tevoren’, zegt Van Loon.
‘Het is technisch zeer indrukwekkend om een beeld van dit object te kunnen reconstrueren, gezien de extreme afstand’, zegt astrofysicus Paul Crowther van de Universiteit van Sheffield in het Verenigd Koninkrijk. Volgens hem is het echter moeilijk om met zekerheid te zeggen of het waargenomen gas en stof, en de daarmee samenhangende afname van de helderheid, een teken zijn van een nakende explosie. ‘Sterren zoals deze zijn zeer veranderlijk’, zegt Crowther. ‘Ze hebben een dichte, langzame uitstroom van spul dat dicht bij de ster blijft. Ze staan nu eenmaal bekend als stoffabrieken.’
