Voor mensen die al besmet zijn geweest met het coronavirus is één dosis van een vaccin mogelijk genoeg. Twee kleinschalige onderzoeken wijzen erop dat de lichamelijke reactie op een natuurlijke coronabesmetting overeenkomt met de reactie op een eerste vaccindosis.
Al voordat de resultaten van deze onderzoeken naar buiten kwamen, kondigde Frankrijk als eerste land aan dat mensen die eerder al besmet zijn geweest, slechts één dosis van een vaccin nodig hebben. Het maakt daarbij niet uit welk vaccin dat is. Ook in Nederland adviseerde de Gezondheidsraad vorige week om mensen die minder dan zes maanden geleden positief zijn getest slechts één dosis te geven.
De eerste drie coronavaccins die zijn goedgekeurd, zijn de vaccins van Pfizer/BioNTech, Oxford/AstraZeneca en Moderna. Om de immuunreactie zo sterk mogelijk te maken, is het bij alle drie deze vaccins nodig dat er enkele weken na elkaar twee doses worden toegediend. Inmiddels is ook het Janssen-vaccin goedgekeurd. Dit vaccin vereist slechts één dosis.
‘Er komt een moment dat we een grieppandemie niet kunnen voorkomen’
Ron Fouchier staat aan de frontlinie in de strijd tegen de griep. Met nieuwe vaccins wil hij ons beschermen tegen toekomstige pandemieën.
Al deze vaccins werken hetzelfde: ze imiteren de lichamelijke immuunreactie op een natuurlijke besmetting. Die reactie wordt doorgaans gepeild door de hoeveelheid antilichamen te meten die in het bloed worden aangemaakt als er een ziekteverwekker aanwezig is. Een tweede vaccindosis zorgt ervoor dat er nog meer antilichamen worden aangemaakt.
Effectieve antilichamen
Infectieziekte-expert Mark Mulligan van de New York Universiteit analyseerde met zijn collega’s de hoeveelheid antilichamen bij 32 mensen die beide doses van het Pfizer-vaccin hadden gekregen. Ook bestudeerden de onderzoekers iemand die beide doses van de Moderna-prik had ontvangen. Ongeveer de helft van die mensen was eerder ziek geweest door covid-19.
Ongeveer twee weken nadat ze de eerste dosis hadden gekregen, maakten de covid-19-herstellers al evenveel of zelfs meer antilichamen aan dan mensen die nooit besmet waren en beide doses hadden ontvangen. Dit gold ook voor de ‘neutraliserende antilichamen’. Dat zijn de antilichamen die het lichaam het effectiefst beschermen tegen het virus.
Bij de mensen die eerder al besmet waren geweest, werd de hoeveelheid antilichamen na de tweede dosis niet nog verder opgekrikt. ‘Deze resultaten steunen het idee dat eerder besmette personen slechts één dosis van een mRNA-vaccin nodig hebben’, zei Mulligans onderzoeksgroep vorige week in een presentatie tijdens de Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections.
Bijwerkingen gelijk
In een andere studie in New York, gepubliceerd in NEJM, werden 109 mensen onderzocht. Daarin werden eveneens vergelijkbare hoeveelheden antilichamen gevonden bij enerzijds mensen die al besmet waren geweest en één vaccindosis hadden ontvangen, en anderzijds mensen die nooit besmet waren geweest en beide prikken hadden gekregen. Ook hier hadden de deelnemers het Pfizer- of het Moderna-vaccin ontvangen.
Verder was de hevigheid van systemische bijwerkingen zoals koorts, vermoeidheid en gewrichtspijn bij besmette mensen na één dosis ook vergelijkbaar met die bij niet-besmette mensen na twee doses. ‘Mensen die op voorhand immuniteit hadden, maakten zich erg zorgen toen ze deze bijwerkingen ondervonden. Er was hen namelijk niet verteld dat ze die al na de eerste dosis konden verwachten’, zegt microbioloog Viviana Simon van de Icahn School of Medicine in New York, een van de onderzoekers.
‘Het vaccin is ontworpen om een binnendringend organisme na te doen. Een natuurlijke besmetting zal zich op een bepaalde manier dus gedragen als een eerste dosis van een vaccin’, zegt epidemioloog Stephen Evans van de London School of Hygiene & Tropical Medicine.
Varianten
Behalve de hoeveelheid antilichamen zijn er wel andere aspecten van de immuunreactie die een tweede dosis ook bij eerder besmette personen kan verbeteren. Een daarvan is de activiteit van T-cellen, volgens Evans. ‘Als ik twee doses kreeg aangeboden, zou ik ze allebei nemen, ook als ik dacht dat ik al besmet was geweest. Dit zou waarschijnlijk mijn algehele immuunreactie een impuls geven en geeft me misschien meer kans om ook op bepaalde varianten te reageren’, zegt hij.
Mensen die een besmetting met milde of geen symptomen hebben doorgemaakt, maken bovendien soms minder antilichamen aan dan mensen die wel flink ziek zijn geweest. Deze mensen hebben dus mogelijk wel beide doses nodig, zegt viroloog Stephen Griffin van de Universiteit van Leeds.
