Op geregelde tijdstippen een pil slikken, volstaat om je drankzucht af te leren. Je moet er niet voor naar het ziekenhuis en je hoeft zelfs niet te stoppen met drinken. De van oorsprong Finse therapie is goedkoop en bijna voor iedereen bruikbaar. Ze is ook controversieel.

De Finse privé-onderneming ContrAl Clinics toert door Europa om haar ongewone behandelingsmethode voor alcoholisme te promoten. Tot nog toe openden er al klinieken in Italië, de Verenigde Staten, Rusland, Estland, Israël, Venezuela, Groot-Brittannië en natuurlijk Finland. Met Nederland zijn er contacten. België valt voorlopig uit de boot, maar ContrAL Clinics wil haar therapie op termijn wel in alle Europese landen introduceren.

ContrAL Clinics verschillen in bijna alles van de klassieke ontwenningscentra voor drankzucht. Bijna geen enkele patiënt wordt opgenomen, de patiënt begint aan de kuur zonder eerst te stoppen met drinken en kan na afloop van de behandeling een sociale drinker blijven. Hoewel de patiënt wel naar het ziekenhuis komt voor enkele ondersteunde therapeutische sessies naar klassiek model, gebeurt het eigenlijke afkicken thuis, door op geregelde tijdstippen een pilletje te slikken.

LEES OOK

‘Pijn werkt verschillend bij mannen en vrouwen’

Mannen en vrouwen ervaren pijn op een verschillende manier. Artsen moeten zich hier meer van bewust zijn, stelt Esmeralda Blaney Davidson.

David Sinclair, de Amerikaanse arts die de methode in Finland ontwikkelde, legt uit dat ook het mechanisme waarop de methode steunt uniek is. “Onze methode neemt het inwendige stemmetje weg dat tegen een alcoholicus zegt ‘Wat denk je van een glas?’. Iemand die volgens de klassieke methoden van zijn verslaving af probeert te raken, zal dat stemmetje de eerste keer weerstaan. En de tweede keer, de derde keer, de zevenentwintigste keer. Maar de achtentwintigste keer bezwijkt hij en drinkt. Het is niet zijn keuze, het is een onbewust, niet rationeel deel van hem dat hem tot drinken drijft.”
Volgens Sinclair maken alle klassieke alcoholismebehandelingen de fout om te denken dat een alcoholicus plezier kiest en pijn vermijdt. Het gaat er dus om aan drank genoeg pijn te verbinden, bijvoorbeeld door elektrische shocks of door de patiënt te vertellen dat als hij niet stopt met drinken hij zijn job zal verliezen en zijn vrouw hem zal verlaten. De arts vindt dat een verkeerde benadering. “Het tijd om te stoppen met in termen van plezier en pijn te denken. Het zijn je hersenen die verslaafd zijn, niet je bewuste wil.”

Wel degelijk dronken

Elke keer dat je alcohol drinkt, produceren de hersenen endorfine. Deze morfine-achtige stof veroorzaakt een euforie en versterkt het gedrag dat met alcoholconsumptie samenhangt. De kans is groter dat je weer drinkt, wat het gedrag verder versterkt enzovoort. Er ontstaan in de hersenen steeds sterkere verbindingen tussen endorfineproductie en het drinkgedrag. Zo raakt iemand geleidelijk aan verslaafd. De therapie van Sinclair maakt de chemische verslaving van de hersenen ongedaan. Het werkzaam bestanddeel van de pil, naltrexon, blokkeert het effect van endorfine. Even geleidelijk als een alcoholverslaving wordt aangeleerd, wordt ze ook afgeleerd.

Concreet slikt een patiënt op elke morgen dat hij gaat drinken een pil. Hij kan dan wel degelijk dronken worden. Naltrexon veroorzaakt ook geen onaangename reacties op de alcohol, in tegenstelling tot producten bij andere afkicktherapieën. Het enige wat de pil doet, is het effect van endorfine blokkeren. Op dagen dat de patiënt niet drinkt, neemt hij geen pil en kan hij dan extra genieten van ander gedrag dat endorfineproductie veroorzaakt, zoals bijvoorbeeld seks. Naarmate de tijd verstrijkt, zal de patiënt steeds minder drinken en dus steeds minder vaak ’s morgens een pil nemen. Hij blijft echter de rest van zijn leven met een pil op zak rondlopen, voor de keer dat hij – als een gewone sociale drinker – nog eens het glas heft.

De methode van ContrAL Clinics ontketent een storm van kritiek. Om te beginnen hebben velen er moeite mee dat de patiënt tijdens de behandeling mag en zelfs moet blijven drinken. David Sinclair benadrukt echter dat naltrexone alleen effect heeft in combinatie met alcohol. “Aan een alcoholicus die droog staat, hebben wij maar 1 ding te zeggen: ‘proficiat’. Onze methode is voor mensen die nog steeds te veel drinken en misschien zouden blijven doen.”

In een onderzoek bij 147 patiënten uit de eerste ContrAL Kliniek, bleek dat ruim drie op de vier (78%) nu minder dronk dan de hoeveelheid die lichamelijke schade veroorzaakt (minder dan 24 drankjes per week) of op zijn minst hun alcoholconsumptie gehalveerd hadden. “Dat is een veel beter resultaat dan dat van conventionele therapie”, zegt David Sinclair. “Hoewel het slaagpercentage daarvan nooit systematisch werd geëvalueerd, bleek het bij een studie in Finland onder de 20% te liggen.” Een kwart van de patiënten uit de ContrAL Kliniek zei dat ze de afgelopen maand geen druppel had gedronken, volgens Sinclair eveneens een beduidend grotere groep dan bij conventionele therapie. Voor 12% van de patiënten had de behandeling geen succes, meestal doordat ze er niet in slaagden de instructies te volgen. De methode is nog jong, zodat het afwachten blijft voor de efficiëntie op lange termijn.

Diepere reden

Alcoholdeskundigen werpen vaak op dat een chemische oplossing nooit de diepere redenen waarom iemand drinkt zal wegnemen. Zonder klassieke afkicktherapie zal de obsessie simpelweg overgaan naar een ander gedrag, zoals eten, gokken of drugs. Sinclair: “De diepere reden waarom iemand drinkt, is de endorfine-afhankelijkheid van de hersenen. In een paar gevallen bestaat er misschien een onderliggende psychologische reden, maar dat is eerder een uitzondering. De benodigde aparte psychologische behandeling staat los van de behandeling voor alcoholverslaving. Vaak is het omgekeerd en komt iemand juist door zijn verslaving in de problemen.”
De Fins-Amerikaanse arts ontkent ook dat zijn methode alleen bij uiterst gemotiveerde mensen werkt. “Ik denk juist dat motivatie minder belangrijk is dan bij andere therapieën. Een pil slikken, vergt niet zo veel motivatie als stoppen met drinken terwijl je hersenen dat nog altijd willen. Sommige van onze centra werken wel met groepen waarin lotgenoten elkaar motiveren, maar dat is geen essentieel onderdeel van de therapie.” Hij voegt eraan toe dat een methode waarbij je anoniem kan blijven, niet in een ontwenningskliniek hoeft te worden opgenomen, drempelverlagend werkt. Het stigma van alcoholverslaafde vervalt.

Ann De Ron