Een enkele dosis van een pokkenvaccin lijkt het risico op mpox met ongeveer 60 procent te verlagen. Twee doses zijn waarschijnlijk nog beter.
Een prik met een pokkenvaccin vermindert het risico op een mpox-besmetting. Hoe effectief is vaccin precies is, hangt waarschijnlijk af van de variant van het mpox-virus waarmee iemand te maken krijgt.
Pokkenvaccin
Het aantal gevallen van mpox, voorheen bekend als apenpokken, neemt toe in de Democratische Republiek Congo. De vaccins die nu worden ingezet tegen dit virus zijn oorspronkelijk ontwikkeld voor pokken. Hoewel de twee virussen verwant zijn, was het nog onduidelijk hoe effectief de pokkenvaccins zijn tegen mpox.
Hoe kom je aan je microbioom?
Het verhaal gaat dat ons darmmicrobioom al bij de geboorte wordt bepaald. Nu wordt duidelijk dat factoren later minstens zo belangrijk zijn.
Om dat te onderzoeken, richtte het team van epidemioloog Sharmistha Mishra van het Canadese Institute for Clinical Evaluative Sciences zich op een vaccin genaamd MVA-BN. Het vaccin staat ook bekend als JYNNEOS, Imvanex en Imvamune. Dit was het meest gebruikte pokkenvaccin in Westerse landen tijdens de mpox-uitbraak van 2022.
Virusvarianten
Er zijn twee verschillende stammen van mpox: clade I en clade II. De eerste leidt tot een ernstiger ziektebeeld en een hoger overlijdensrisico dan de tweede. Achter de huidige uitbraak zit een subtype van clade I, genaamd clade Ib. De wereldwijde uitbraak van mpox in 2022 was het werk van een subtype van clade II. Lees er meer over in dit artikel.
Uitbraak
De werkzaamheid van MVA-BN voor pokken varieert enorm, van 36 procent tot 86 procent. Dat kan komen doordat bij onderzoeken naar deze werkzaamheid van het vaccin de resultaten van mensen met verschillende leeftijden, woonplaatsen en gezondheidstoestanden met elkaar werden vergeleken.
Er worden nu gecontroleerde onderzoeken uitgevoerd onder mannen die seks hebben met mannen. Tijdens de uitbraak van 2022 maakten zij de meerderheid van de infecties in Westerse landen uit.
In de tussentijd heeft het team van Mishra geprobeerd om een gecontroleerd onderzoek na te bootsen, door gebruik te maken van bestaande medische gegevens. De resultaten zijn nu gepubliceerd in een wetenschappelijk vakblad, The British Medical Journal.
De onderzoekers keken naar meer dan 6000 mannen in Canada die geacht werden een hoog risico te lopen op een mpox-infectie in 2022. Ongeveer de helft kreeg een dosis MVA-BN, terwijl de rest geen pokkenvaccin kreeg. De mannen in de twee groepen werden gematcht op factoren zoals leeftijd en plaats, aldus Mishra.
Risicogroepen
Volgens de officiële gebruiksaanwijzing van MVA-BN moeten er twee doses worden toegediend, met een tussenpoos van ten minste 28 dagen. De Canadese overheid koos er echter voor een enkel vaccinprotocol toe te dienen, om de doses onder zoveel mogelijk risicogroepen te kunnen verspreiden, aldus Mishra.
In een vervolgperiode van ongeveer tachtig dagen werd bij 50 mannen in de niet-gevaccineerde groep de diagnose mpox gesteld. In de gevaccineerde groep waren dat er 21. Dat suggereert dat MVA-BN het besmettingsrisico met 58 procent verlaagde.
Dit is een goed beschermingsniveau voor een enkele dosis, stellen de Britse volksgezondheidsexpert Adam Hacker van de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations en viroloog Corine Geurts van Kessel van het Erasmus MC. ‘Wetenschappelijk gezien weten we dat twee doses een hogere werkzaamheid zouden hebben’, zegt Hacker.
Algehele werkzaamheid
Geurts van Kessel zegt dat de aanpak van het team een goede methode is om een gecontroleerd onderzoek na te bootsen. Wat we niet weten, is of sommige proefpersonen van vijftig jaar of ouder al eerder gevaccineerd waren tegen pokken, toen die dreigden. Dat kan hun immuunrespons op MVA-BN in 2022 beïnvloed hebben.
Ook moeten we bestuderen hoe het vaccin de ernst van de ziekte na besmetting beïnvloedt. Dat is nodig om de algehele werkzaamheid te beoordelen, zegt Geurts van Kessel.
We weten ook niet hoe goed het vaccin specifiek werkt tegen subtype Ib, de virussoort die nu rondwaart, stelt Geurts van Kessel. Maar zowel zij als Hacker verwachten dat MVA-BN minstens even effectief zal zijn tegen deze variant als tegen de clade IIb-variant, die nog steeds circuleert in West- en Centraal-Afrika.
