De wolf is aan een opmars bezig in Duitsland en vindt zijn thuis op een opvallende plek: op militaire oefenterreinen, waar tanks rondrijden en schietoefeningen plaatsvinden. In deze relatief dunbevolkte gebieden is een flinke stijging waargenomen van het aantal wolven. En dat in een land waar de wolf enkele decennia geleden niet meer voorkwam.
In de jaren tachtig kwam de wolf terug naar Duitsland, voornamelijk vanuit Polen. ‘We verwachtten dat de bosrijke gebieden ten noordoosten van Berlijn het leefgebied van de wolven zou worden, omdat het dicht bij de Poolse grens is en het gebied dicht bebost is’, zegt Ilka Reinhardt van de Goethe-Universiteit van Frankfurt. Maar toen Reinhardt en collega’s landelijke statistieken over wolvenpopulaties analyseerden, zagen ze dat de eerste Duitse wolvenroedel zich had gevestigd in Saksen, op militair trainingsgebied. Hoewel het verboden terrein is voor mensen, staan er geen hekken om het gebied die de toegang verhinderen.
Veilig
Het dichtbegroeide bos vormt een leefgebied dat lijkt op een beschermd natuurgebied. De analyse van de onderzoekers laat zien dat het oefenterrein zelfs beter is voor de wolven: de dieren gaan er minder vaak dood door menselijk toedoen dan in beschermd natuurgebied.
Mieren zijn magnifieke navigators
Mieren zijn in staat tot verbazingwekkende navigatieprestaties. Misschien kan waardering hiervoor helpen om deze insectensoorten te behouden.
‘De meeste dode wolven die we vinden, zijn gestorven door een verkeersongeval’, zegt Reinhardt. Ze voegt eraan toe dat hoewel militaire terreinen ongeveer evenveel wegen hebben als natuurgebieden, er weinig regulier verkeer is.
De veiligheid van oefenterreinen heeft de wolf vermoedelijk geholpen om zich uit te breiden door Duitsland. Uit de gegevens over de verspreiding van de wolven, verzameld tussen 2000 en 2015, bleek dat de wolven ‘overspringen’ van het ene trainingsgebied naar het andere, waarbij ze soms door beschermd natuurgebied trokken voordat ze zich vestigden op een militair terrein.
Binnen vijftien jaar is het aantal wolvenparen razendsnel gestegen, van één naar 67 paren, verspreid over heel Duitsland. In 2015 was 62 procent van de militaire gebieden groter dan 30 vierkante kilometer bewoond door wolven, en slechts 14 procent van de beschermde natuurgebieden van vergelijkbare omvang.
Vergelijkbare trends worden opgemerkt in andere landen. ‘In Californië zien we dat gebieden waar destructieve processen plaatsvinden, zoals houtkap, de belangrijkste thuishaven vormen voor grote carnivoren – hier zijn dat poema’s’, vertelt Justine Smith van de Universiteit van Californië – Berkeley.
Recreatie
Veel dieren zijn banger voor mensen dan voor machines zoals auto’s en tanks, voegt ze toe. In natuurgebieden wordt recreatie vaak aangemoedigd, terwijl menselijke toegang doorgaans niet is toegestaan op militair gebied.
‘In veel landen worden nu beschermde natuurgebieden aangelegd op plaatsen waar al veel mensen wonen. Ook trekken natuurgebieden nieuwe mensen aan, die zich vlak bij de natuur willen vestigen’, geeft Smith aan.
De afwezigheid van mensen zou dus weleens de oorzaak kunnen zijn van de voorkeur van de wolf voor militair oefenterrein. Ook denkt Reinhardt dat de wolven de routine van het militaire schema prettig vinden. ‘Er wordt zo nu en dan geschoten, maar dat is altijd op dezelfde plekken en het is doorgaans enkel onder werktijd, dus de dieren kunnen eraan gewend raken.’
Om de oefenterreinen te verbeteren als leefgebied voor de wolf kunnen natuurbeschermers in samenwerking met overheden ervoor zorgen dat nachtelijke geluid- en lichtvervuiling wordt verminderd, suggereert Smith.
