Als de Melkweg dubbelsterren verstoort, slingeren sommige sterren hun bijhorende planeten onverbiddelijk de leegte van het heelal in.
Planetenstelsels bij ver uiteen staande dubbelsterren raken vaak verstoord door veranderingen in de sterbanen. Deze ontdekking publiceerde een internationaal team van astronomen op 6 januari in Nature.
De meeste sterren komen voor in tweetallen, die constant om elkaar heen draaien. Om beide sterren kunnen planeten voorkomen. Uit simulaties blijkt nu echter dat deze planeten soms ernstig verstoord raken door de buurster. ‘Een ster die op grote afstand van zijn metgezel draait, kan gemakkelijk verstoord raken door bijvoorbeeld de bewegingen in de Melkweg’, meldt onderzoeksleider Nathan Kaib in een persverklaring. Daardoor verandert de baan van de verstoorde ster geleidelijk van een keurige cirkelbaan tot een nauwe ellips. Wanneer dat het geval is, komt de ster per omloop één keer wel erg dicht bij zijn buurster.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Planetenkatapult
Planeten die om de genaderde ster draaien, krijgen op dat moment de plotse aantrekkingskracht van de passerende ster te verduren. De zwaartekracht trekt ze uit hun stabiele baan, waardoor de planeten verspreid kunnen raken of zelfs volledig uit hun baan vliegen.
Volgens de onderzoekers komt dit regelmatig voor. ‘Als de dubbelster maar lang genoeg bestaat zal er vanzelf een nauwe ellipsbaan ontstaan’, aldus Kaib. In zijn simulaties voegde hij een denkbeeldige buurster toe aan de zon. Hij zag dat in de helft van de gevallen deze ster een van de vier grootste planeten (Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus) in de leegte katapulteerde.
Observaties van exoplaneten lijken de theorie te bevestigen. ‘We zien dat planeetbanen die voorkomen in een dubbelstersysteem minder cirkelvormig zijn dan die van planeten rondom alleenstaande sterren’, meldt de Canadese astronoom Martin Duncan. Mogelijk zijn deze verstoorde planeten de enige overlevenden nadat een passerende buurster andere planeten uit hun baan gooide.
Links ziet u een simulatie van de baan van de denkbeeldige ster die om de zon draait. De baan wijkt steeds meer af van een cirkel. Rechts ziet u de gesimuleerde banen van Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. De laatste twee verlaten het planetenstelsel wanneer de denkbeeldige ster ze verstoort.