Een jaarlijkse analyse van de CO2-uitstoot door het gebruik van fossiele brandstoffen laat zien dat 2024 naar verwachting het record van vorig jaar zal overtreffen. Daarmee vervliegt de hoop dat de uitstoot inmiddels zijn hoogste punt heeft bereikt.
‘Het verminderen van de CO2-uitstoot is urgenter dan ooit, en dat kunnen we alleen bereiken door fossiele uitstoot drastisch terug te dringen’, zegt klimatoloog Pierre Friedlingstein van de Universiteit van Exeter in het Verenigd Koninkrijk. Hij stelde samen met collega’s het nieuwste Global Carbon Budget-rapport op. Dat bevat een voorlopige analyse van de CO2-uitstoot tot nu toe, met voorspellingen tot het einde van het jaar. Ze presenteerden het rapport op de COP29-top, die momenteel plaatsvindt in Azerbeidzjan. Op deze top proberen landen nieuwe doelstellingen vast te stellen om klimaatverandering aan te pakken.
Piek niet bereikt
Vorig jaar voorspelden sommige onderzoekers dat de uitstoot in 2024 zijn piek zou bereiken. Maar het rapport laat zien dat door mensen veroorzaakte CO2-uitstoot in 2024 naar verwachting een recordhoogte van 41,6 gigaton bereikt. Dat is een stijging van 2 procent ten opzichte van het record van 2023.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
Bijna 90 procent van die uitstoot komt van het verbranden van fossiele brandstoffen. De rest is het gevolg van veranderingen in landgebruik, voornamelijk veroorzaakt door ontbossing en natuurbranden.
Met 0,8 procent is de groei van de uitstoot door fossiele brandstoffen de helft van die in 2023. Toch is het nog steeds hoger dan het gemiddelde groeitempo van het afgelopen decennium. ‘Het tragere tempo is een goed teken, maar we zijn nog mijlenver verwijderd van waar we moeten zijn’, zegt Friedlingstein.
Zwakkere koolstofput
Ondanks een neerwaartse trend op de lange termijn, zijn de verwachte emissies door veranderingen in landgebruik dit jaar ook gestegen. Deze stijging is grotendeels het gevolg van bosbranden veroorzaakt door droogte in de tropen.
Een deel van de stijging is ook te wijten aan een verzwakking van de zogeheten ‘koolstofput’ op land in 2023. Het gaat dan om koolstofreservoirs: plekken die voor een langere tijd meer koolstof vasthouden dan ze uitstoten. Bossen zijn bijvoorbeeld zo’n belangrijke koolstofput. Normaal gesproken haalt de totale koolstofput ongeveer een kwart van onze jaarlijkse CO2-uitstoot uit de atmosfeer. Maar de put is vorig jaar en in het begin van 2024 met meer dan 40 procent afgenomen, toen de temperaturen wereldwijd omhoogschoten onder invloed van El Niño.
‘De situatie in 2023 laat heel duidelijk zien wat er kan gebeuren in een warmere wereld. Dat jaar hadden we wereldwijd recordtemperaturen, in combinatie met El Niño-droogtes en -branden’, zegt de Australische klimatoloog Pep Canadell, die meeschreef aan het rapport. ‘Voeg al deze dingen samen en we hadden vorig jaar bijna een derde minder hulp bij het verwijderen van atmosferische CO2 door de bossen van de wereld dan we de afgelopen tien jaar hebben gehad.’
Hoewel dit ook bijdroeg aan de uitstoot in 2024, verwachten de onderzoekers dat de koolstofput zich grotendeels heeft hersteld nu de opwarmende invloed van El Niño is vervaagd. ‘Het is geen langdurige afzwakking’, zegt Friedlingstein.
India en China
Het rapport toont aan dat de CO2-uitstoot in China, goed voor bijna een derde van de wereldwijde uitstoot, naar verwachting slechts met 0,2 procent zal toenemen in 2024 ten opzichte van 2023. Canadell merkt op dat, gezien de grote foutmarge in deze voorspelling, het zelfs mogelijk is dat de uitstoot in China gelijk is gebleven of is gedaald.
In India groeide de uitstoot ook langzamer dan vorig jaar, met een stijging van net geen 5 procent. In de VS en de EU bleef de uitstoot dalen, maar wel in een veel trager tempo dan in het voorgaande jaar.
Hoge temperaturen, die de vraag naar elektriciteit voor airconditioning verhogen, zijn ook een belangrijke reden waarom de uitstoot door fossiele brandstoffen blijft stijgen, ondanks de enorme uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen in 2024, zegt analist Neil Grant van Climate Analytics, een denktank in Duitsland. Of het nu komt door elektrische voertuigen, datacentra of productieprocessen, de meeste mensen zijn enigszins verrast door de grote elektriciteitsvraag dit jaar, zegt hij.
Helling
Als de uitstoot op dit niveau blijft, concludeert het rapport dat de wereld binnen zes jaar het resterende koolstofbudget zal overschrijden om de opwarming te beperken tot 1,5 graad boven pre-industriële niveaus. Binnen 27 jaar overschrijden we het budget voor een limiet van 2 graden.
‘We moeten versnellen, versnellen, versnellen in de overgang naar hernieuwbare energie’, benadrukt Canadell. ‘Klimaatverandering is als een helling waar we steeds verder op kunnen afglijden. We moeten zo hard mogelijk op de rem trappen om dit te stoppen.’
