De insectenhaters doen een vreugdesprongetje, terwijl de natuurliefhebbers met de handen in het haar staan: het aantal vliegende insecten in natuurgebieden neemt in rap tempo af. De oorzaak van de razendsnelle afname is nog onbekend.
De totale hoeveelheid in biomassa van vliegende insecten is in beschermde natuurgebieden binnen 27 jaar met meer dan 75 procent afgenomen. Dit blijkt uit onderzoek van Caspar Hallmann en collega’s van de Radboud Universiteit Nijmegen, in samenwerking met de Duitse entomologische vereniging Krefeld.
Insecten spelen een cruciale rol in een gezond ecosysteem. Zo bestuiven ze 80 procent van de wilde planten en gelden ze als voedselbron voor 60 procent van de vogels.
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
Uit eerder onderzoek volgde al een globale afname aan insectendiversiteit. Het team van Hallmann was voornamelijk geïnteresseerd in het meten van de totale biomassa aan insecten over langere tijd.
Om hier een beter beeld van te krijgen, maten de Duitse entomologen gedurende 27 jaar de totale hoeveelheid biomassa aan vliegende insecten in 63 Duitse beschermde natuurgebieden. Door met Malaise-vallen vliegende insecten te vangen, achterhaalden ze dat die hoeveelheid gemiddeld met 76 procent is afgenomen. Dat resultaat is in lijn met recente alarmerende berichten over de afname aan vlinders, bijen en motten.
Onduidelijk effect
Veranderingen in weer, landgebruik en andere kenmerken van het leefgebied konden de afname niet goed verklaren. ‘Het maakt niet uit of het nutriëntarme of nutriëntrijke gebieden zijn. Het effect is overal nagenoeg vergelijkbaar’, zegt Hallmann. De onderzoekers suggereren daarom dat er grootschalige factoren aan ten grondslag moeten liggen.
Verder onderzoek moet aantonen aan welke factoren de afname wel te wijten is. Hallmann heeft wel ideeën waar die aan kan liggen. ‘De onderzochte natuurgebieden zijn vaak klein en omgeven door landbouwgebieden. Daarin is het voor insecten heel lastig overleven. Als ze zich naar de omliggende landbouwgebieden verspreiden, kunnen deze fungeren als een ecologische val’, stelt Hallmann.
Hoewel het lastig te voorspellen is, denkt Hallmann dat het een wijdverbreide trend is. ‘In ieder geval voor laag gelegen landen met veel landbouw, zoals Duitsland en Nederland’.
Doordat de oorzaken van de afname nog niet bekend zijn, is het moeilijk actie ondernemen. De onderzoekers hopen dan ook voornamelijk dat de resultaten mensen en wetenschappers wakkerschudden en er meer onderzoek gedaan wordt. ‘We zullen grote voorzichtigheid moeten betrachten en zo veel mogelijk maatregelen moeten nemen die gunstig zijn voor insecten’, stelt Hallmann.
Ecoloog David Kleijn van de Wageningen University vindt het onderzoek zeer overtuigend. ‘Een onderzoek met 27 jaar aan data kom je niet snel tegen. Deze resultaten zijn robuust en betrouwbaar en dus heel schokkend’. Een mogelijke aanvullende verklaring voor de sterke afname ziet hij in de kenmerken van de gevangen insecten. ‘Uit eigen onderzoek is gebleken dat de afgelopen decennia de lichaamsgrootte van veel insecten ook aan het afnemen is. De onderzoekers hebben vooral naar biomassa gekeken, wat een gedeelte van de gevonden afname kan verklaren.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: