Het doel om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius is gebaseerd op gemiddelde temperaturen op de lange termijn. Maar een analyse toont nu aan dat het bijna zeker is dat het doel niet is behaald als de drempel in drie verschillende jaren overschreden is.
Drie jaren met hoge gemiddelde temperaturen zijn al genoeg om te concluderen dat het klimaatdoel van een opwarming van maximaal 1,5 graden Celsius gesneuveld is. Dat blijkt uit een nieuwe analyse die is verschenen in het vakblad Research Square.
Klimaatambities
In het klimaatverdrag van Parijs van 2015 ondertekenden bijna alle landen ter wereld een internationaal verdrag met de belofte om de gemiddelde wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot ‘ver onder’ 2 graden boven het pre-industriële niveau. Ook besloten de landen te streven naar een opwarming van slechts 1,5 graden.
Op zoek naar de vliegroute van de grote stern
Ecoloog Ruben Fijn bracht met gps voor het eerst uitgebreid het vlieggedrag van de grote stern in kaart. Zijn onderzoek laat ...
Sindsdien is het doel van 1,5 graden de focus van de wereldwijde klimaatambities, zelfs nu de voortdurende uitstoot van broeikasgassen het steeds onwaarschijnlijker maakt dat dit doel gehaald wordt.
Menselijke activiteiten hebben de gemiddelde temperatuur wereldwijd al met 1,26 graden boven het pre-industriële niveau doen stijgen. Daarbij komen sommige jaren al heel dicht in de buurt van een opwarming van 1,5 graden.
De meeste methodes om een overschrijding van de klimaatdoelstellingen te berekenen, zijn gebaseerd op decennia aan gegevens. Dat betekent dat de wereld pas ongeveer tien jaar na dato zeker weet dat een doelstelling niet is gehaald. Klimaatwetenschapper Lawrence Jackson van de Universiteit van Leeds (Verenigd Koninkrijk) en zijn collega’s hebben nu voor het eerst vastgesteld dat de temperatuurgegevens van een klein aantal jaren voldoende zijn om vrijwel direct te bewijzen dat de wereld de 1,5 graden-limiet heeft overschreden.
Temperatuurveranderingen
De wetenschappers combineerden de analyse van historische temperatuurgegevens met modelgegevens om toekomstige temperaturen en de jaarlijkse variatie te voorspellen. ‘We hebben geholpen om een licht te werpen op de relatie tussen jaarlijkse temperatuurveranderingen en de temperatuurverandering op lange termijn’, zegt Jackson.
Als de gemiddelde jaartemperaturen in drie jaren 1,5 graden of meer boven het pre-industriële niveau uitkomen dan is het vrijwel zeker dat de wereld de doelstellingen van het akkoord van Parijs heeft overtreden, zegt Jackson. Het maakt daarbij niet uit of die jaren opeenvolgend zijn of niet.
De eerste jaarlijkse overschrijding staat misschien al voor de deur. 2023 was een jaar van recordhitte, met gemiddelde temperaturen die 1,44 graden boven het pre-industriële niveau lagen. Dat was deels te wijten aan een grote El Niño-gebeurtenis, een natuurlijk oceaanfenomeen dat de temperaturen wereldwijd doet stijgen. De buitengewone reeks hoge temperaturen hield aan tot in 2024, met april als warmste aprilmaand ooit. Dat was de elfde opeenvolgende maand met recordwarmte.
Overschrijdingen
Ondertussen is het wereldwijde gemiddelde van de afgelopen twaalf maanden ook het hoogste ooit gemeten, 1,6 graden boven het gemiddelde van 1850 tot 1900. Deze periode wordt gebruikt om de pre-industriële temperatuur te meten.
Het is ‘denkbaar’ dat 2024 het eerste jaar is waarin de 1,5 graden opwarming wordt overschreden, zegt Jackson. Dat betekent dat er nog maar twee jaar van overschrijdingen overblijven totdat de doelstelling achterhaald is. De meeste klimaatmodellen verwachten dat de drempel van 1,5 graden ergens begin 2030 wordt overschreden, tenzij de wereld de uitstoot onmiddellijk drastisch vermindert.
Klimaatonderzoeker Joeri Rogelj van het Imperial College in Londen zegt dat de analyse, die nog niet door vakgenoten is beoordeeld, ‘een zeer eenvoudige, gemakkelijk verklaarbare maatstaf biedt’ voor het beoordelen van een overschrijding van 1,5 graden. ‘Het biedt een relatief snelle indicator om met grote zekerheid vast te stellen dat we de grens van 1,5 graden opwarming van de aarde hebben overschreden’, stelt hij.
Klimaatonderzoeker Richard Betts, een onderzoeker aan zowel de Universiteit van Exeter (VK) als het Met Office, de nationale weerdienst van het VK, noemt het artikel ‘erg interessant’. Maar hij stelt voor dat wetenschappers het eens worden over één methode om de voortgang ten opzichte van het akkoord van Parijs te beoordelen, om te voorkomen dat technische argumenten de aandacht afleiden van klimaatactie.
Verschuivende doelpalen
Klimaatadviseur Camilla Born, die de Britse regering adviseerde tijdens internationale klimaatonderhandelingen, zegt dat de mogelijkheid om een overschrijding van 1,5 graden in direct aan te wijzen ‘kan dwingen om rekenschap te geven’ in internationale besprekingen. Dat kan geschillen over zaken als klimaatreparaties doen oplaaien.
Born verwacht dat de 1,5 graden-doelstelling een ‘politieke slogan’ zal blijven, omdat veel landen hun nationale klimaatdoelen rond deze doelstelling hebben opgebouwd. Als gevolg daarvan kan er meer aandacht komen voor CO2-verwijderingsstrategieën. Het doel wordt dan om de gemiddelde temperatuurstijging op de lange termijn terug te brengen tot onder de 1,5 graden.
‘Ik denk niet dat we van die 1,5 graden afkomen. Ik denk nog steeds dat het een belangrijk onderdeel van de politieke discussie zal zijn’, zegt ze. ‘Maar ik denk dat de betekenis ervan zal verschuiven omdat het in een ander licht zal worden gezien.’
Elke tiende van een graad
Klimaatwetenschapper Karsten Haustein van de Universiteit van Leipzig in Duitsland zegt dat het document een ‘mooie benadering’ heeft. Hij benadrukt echter dat 1,5 graden een ‘arbitrair doel’ is dat bijna zeker zal worden overschreden.
Waar het meer om gaat, zegt Haustein, is in hoeverre de wereld de opwarming kan beperken tot minder dan 2 graden. ‘Elke tiende van een graad voorbij deze drempel is net zo belangrijk als de drempel van 1,5 graden Celsius’, zegt hij.
