De merkwaardigste ster in de kosmos is nog een stuk merkwaardiger geworden. En ja, dat zou door buitenaardse wezens kunnen komen.
KIC 8462852, ook wel Tabby’s ster genaamd, zorgde de afgelopen maanden voor verbijstering onder astronomen. Dat begon allemaal toen enkele amateurastronomen, onder wie de Nederlander Abe Hoekstra, opmerkten dat de helderheid van de ster in bizarre patronen varieerde. Voorgestelde verklaringen liepen uiteen van een kometenwolk tot ronddraaiende buitenaardse bouwwerken.
Nieuwe analyse van historische observaties heeft uitgewezen dat de ster al langer dan een eeuw geleidelijk in helderheid afneemt. Astronomen breken zich nu het hoofd over de oorzaak daarvan.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Space oddity
De eerste tekenen van deze space oddity volgden uit metingen van planetenjager Kepler. Deze ruimtetelescoop observeerde de regio waarin de ster zich bevindt continu tussen 2009 en 2013. De meeste sterren die planeten om zich heen hebben, vertonen kleine, regelmatige dipjes in helderheid telkens wanneer een planeet voor de ster langs beweegt. Tabby’s ster had echter gedurende die vier jaar zeer onregelmatige dalingen in helderheid. De ster verloor enkele keren maar liefst 20 procent van zijn helderheid.
Een team van astronomen onder leiding van Tabetha Byajian van Yale University, aan wie de ster zijn informele naam dankt, probeerde in september chocola te maken van het ongebruikelijke signaal. Uiteindelijk stelde het team vast dat stof afkomstig van een grote kometenwolk de beste verklaring vormde.
Een maand later werd de ster een wereldster dankzij een artikel van Jason Wright van de Pennsylvania State University. Deze astronoom suggereerde dat het signaal veroorzaakt kan worden door buitenaardse bouwwerken, zoals satellieten ontworpen om sterlicht op te vangen.
648.000 kometen
Bradley Schaefer van de Louisiana State University heeft nu ontdekt dat het raadsel zelfs nog verder reikt. Hij keek in september met zijn team naar foto’s van de hemel, die gedurende de afgelopen eeuw zijn genomen. De foto’s zijn gescand en bewaard in het archief van de Harvard University. Schaefer onderzocht of de ster zich in het verleden vreemd had gedragen, maar vond niets dat daarop wees.
Schaefer besloot daarop dat de ongewone ster een tweede onderzoek verdiende. Op zoek naar langetermijnveranderingen nam hij het gemiddelde van de gegevens in blokken van vijf jaar. Hij ontdekte dat de helderheid van de ster tussen 1890 en 1989 met ongeveer 20 procent was afgenomen.
Om te bevestigen dat de lichtafname echt heeft plaatsgevonden, ging Schaefer naar Harvard om de originele fotografische platen met het blote oog te controleren op veranderingen. In zijn handmatige onderzoek zag hij hetzelfde honderdjarige dimmen optreden.
Schaefer rekende uit dat maar liefst 648.000 kometen van elk 200 kilometer breed langs de ster moeten hebben bewogen om dat te verklaren. Een volstrekt onrealistisch aantal, volgens hem. ‘De kometenfamilie werd logischerwijs naar voren gebracht als beste verklaring, zelfs in de wetenschap dat het er een heleboel moesten zijn’, zegt hij. ‘Maar nu hebben we een weerlegging van dit idee en van alle andere gepubliceerde ideeën.’
‘Dit brengt de komeethypothese in het gedrang’, zegt Boyajian. ‘We hebben meer gegevens nodig via continue monitoring om uit te vogelen wat er aan de hand is.’
Hyperintelligente aliens
Hoe zit het dan met die buitenaardse bouwwerken? Ook van die verklaring is Schaefer niet overtuigd. ‘Het alien-bouwwerkidee strookt niet met mijn nieuwe observaties’, zegt hij. Schaefer denkt dat zelfs hyperintelligente aliens niet in staat kunnen zijn iets te bouwen dat in een eeuw een vijfde deel van een ster kan bedekken. Bovendien zou zo’n bouwwerk sterlicht absorberen en vervolgens in de vorm van warmte uitstralen. Volgens Schaefer ziet het infraroodspectrum van Tabby’s ster er echter normaal uit.
Het lijdt geen twijfel dat KIC 8462852 zich vreemd gedraagt. Iets moet daarvoor verantwoordelijk zijn, zegt Schaefer. ‘Of één van de weerlegde verklaringen bevat een loophole, of theoretici zullen met een nieuw voorstel moeten komen.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: