Het verbod op het toevoegen van kunstmatige transvetten aan levensmiddelen zou tussen 1991 en 2007 in Denemarken 1200 levens hebben gered. Minder mensen overleden aan hart- en vaatziekten, vooral in achterstandsgroepen.
‘Dit is een uitstekende les: als regeringen hoge normen stellen voor voeding, kan dat een enorme invloed hebben op de volksgezondheid’, zegt volksgezondheids- en obesitasonderzoeker Gary Sacks van de Deakin Universiteit in Melbourne, die niet bij het onderzoek betrokken is.
Transvetten worden meestal kunstmatig gemaakt door plantaardige oliën chemisch te bewerken met waterstof (te hydrogeneren) om ze van vloeibaar in vast te veranderen. Ze werden populair in de twintigste eeuw vanwege hun lage kosten en lange houdbaarheid.
‘Pijn werkt verschillend bij mannen en vrouwen’
Mannen en vrouwen ervaren pijn op een verschillende manier. Artsen moeten zich hier meer van bewust zijn, stelt Esmeralda Blaney Davidson.
Koekjes en gebak
Transvetten worden vooral gebruikt in margarine en bewerkte bakkerijproducten zoals koekjes, gebak, donuts en taarten. Ze zitten ook in gefrituurde fastfoodproducten omdat gedeeltelijk gehydrogeneerde plantaardige olie minder vaak hoeft te worden ververst dan andere oliën. Kleine hoeveelheden transvetten komen ook van nature voor in sommige vlees- en zuivelproducten.
In 1993 toonde een baanbrekende studie een verband aan tussen diëten met veel transvetten en hartziekten. Denemarken reageerde snel. In 1994 stemden de plaatselijke margarineproducenten ermee in de hoeveelheid transvetten in hun producten te beperken. In 2003 verbood de Deense regering alle levensmiddelen die meer dan alleen sporen van kunstmatige transvetten bevatten.
Het land heeft sindsdien een van de sterkste dalingen van het aantal sterfgevallen door hartaandoeningen in Europa laten zien. Hoeveel hiervan te danken is aan het uitbannen van kunstmatige transvetten, was tot dusver onduidelijk.
Coronaire hartziekten
Om daarachter te komen, analyseerden voedings-epidemioloog Kirsten Bjoernsbo van het Bispebjerg en Frederiksberg Ziekenhuis in Denemarken en haar collega’s gegevens over Deense sterftecijfers, voedingsgewoonten, andere risicofactoren zoals roken en de effecten van de vooruitgang in de gezondheidszorg in de loop van de tijd.
Zij ontdekten dat het aantal sterfgevallen door coronaire hartziekten in Denemarken tussen 1991 en 2007 met 74 procent is gedaald. Ongeveer 11 procent van deze daling kan worden toegeschreven aan het uitbannen van kunstmatige transvetten, wat neerkomt op ongeveer 1200 geredde levens.
De meeste levens lijken te zijn gered in de lagere-inkomensgroepen, aangezien zij voorheen de grootste consumenten van transvetten waren. ‘Het reguleren van de samenstelling van voedsel is meestal rechtvaardiger dan strategieën als etikettering, omdat het ten goede komt aan de hele bevolking en niet alleen aan degenen die de motivatie en middelen hebben om te veranderen’, zegt Sacks.
Verbod
Voedselfabrikanten dwingen om goedkope transvetten te schrappen heeft de prijs van sommige voedingsmiddelen misschien iets verhoogd, maar alleen van voedingsmiddelen ‘zoals taarten en gebak, waarvan je toch al wilt dat mensen er minder van eten, dus dat is waarschijnlijk een goede zaak’, zegt voedingsonderzoeker Peter Clifton van de Universiteit van Zuid-Australië.
Verschillende landen hebben sindsdien het voorbeeld van Denemarken gevolgd door kunstmatige transvetten te verbieden, waaronder de VS in 2018 en de rest van de Europese Unie in 2021. Andere landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk en Australië, hebben ze niet verboden, maar vrijwillige afschaffing aangemoedigd. De Wereldgezondheidsorganisatie werkt samen met beleidsmakers over de hele wereld om te proberen kunstmatige transvetten tegen 2023 uit de wereldwijde voedselvoorziening te bannen.
Laaghangend fruit
Het elimineren van transvetten is het laaghangend fruit van voedselregulering, omdat ze gemakkelijk kunnen worden vervangen door gezondere vetten, zegt Sacks. Het reguleren van zaken als suiker en zout is een grotere uitdaging. We kunnen ze niet volledig schrappen, omdat ze van nature in de meeste voedingsmiddelen voorkomen, en belangrijk zijn voor de smaak.
Regeringen zouden wel verplichte grenzen kunnen stellen aan de hoeveelheden om overconsumptie te voorkomen, zegt hij. ‘Ik denk dat dit aantoont dat je met regelgeving de gezondheid van de hele bevolking kunt verbeteren.’
