Het kleine sterrenstelsel Sagittarius heeft de afgelopen miljarden jaren een flinke stempel gedrukt op de Melkweg. Telkens wanneer het langs ons stelsel scheerde, leidde dat tot een geboortegolf van nieuwe sterren. Misschien is ook de zon op die manier ontstaan.
Onderzoekers van het Astrofysisch Instituut van de Canarische Eilanden in Spanje bestudeerden gegevens van ruimtetelescoop Gaia. Daarmee bepaalden ze de leeftijd van sterren die zich binnen ongeveer 6500 lichtjaar van het zonnestelsel bevinden.
De onderzoekers ontdekten drie perioden waarin de stervoming toenam. Die vonden ongeveer 5,7, 1,9 en 1 miljard jaar geleden plaats. Daarnaast zagen de onderzoekers aanwijzingen voor een vierde geboortegolf. Die begon 70 miljoen jaar geleden en lijkt nu nog steeds aan de gang.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Dit zijn tevens de periodes waarin het dwergsterrenstelsel Sagittarius, dat rond de Melkweg cirkelt, volgens simulaties op zijn minimale afstand van 26.000 lichtjaar passeerde.
‘Eerst bevond de Melkweg zich in een evenwichtige, grotendeels kalme toestand. Toen Sagittarius voorbijkwam, was het alsof je een steen in een vijver smijt’, zegt onderzoeker Tomás Ruiz-Lara. ‘Het veroorzaakte een soort rimpelingen in de dichtheid van ons sterrenstelsel, zodat sommige gebieden een hogere dichtheid kregen en daardoor efficiënter sterren gingen vormen.’
Vermengen
Sagittarius is meer dan tien keer zo klein als de Melkweg. Toch lijkt het dwergsterrenstelsel een behoorlijk grote invloed te hebben op de stervorming in ons stelsel. Zelfs de zon dankt zijn bestaan mogelijk aan zo’n nauwe passage – die van 5,7 miljard jaar geleden.
‘Misschien was het zonnestelsel er zonder Sagittarius helemaal niet geweest’, zegt Ruiz-Lara. Hij stelt dat de timing klopt, maar dat we onmogelijk zeker kunnen weten of dit het geval is.
De baan van Sagittarius rond de Melkweg wordt steeds nauwer. Daarom zullen dit soort passages waarschijnlijk steeds vaker plaatsvinden. ‘Beetje bij beetje komt Sagittarius steeds dichterbij. Uiteindelijk zal hij zich met de Melkweg vermengen’, zegt Ruiz-Lara.
Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijk blad Nature Astronomy.
