Miljoenen waterputten dreigen droog te vallen door overmatig gebruik en droge omstandigheden. Op sommige plekken daalt de grondwaterstand zelfs meer dan een meter per jaar.
De grondwaterstand daalt in grote delen van de wereld in een verontrustend tempo. Dat onthult het meeste gedetailleerde onderzoek naar het probleem tot nu toe, gepubliceerd in Nature.
Watervoerende lagen
Satellieten registreren al jaren de snelle daling van grondwater wereldwijd, van de Central Valley in de Amerikaanse staat Californië tot Noord-India. Deze op zwaartekracht gebaseerde metingen leggen echter geen veranderingen vast op een lokalere schaal.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
Om een duidelijker beeld van het probleem te krijgen, analyseerden grondwaterexpert Scott Jasechko van de Universiteit van Californië in Santa Barbara en zijn collega’s de grondwaterstand in ongeveer 170.000 putten in meer dan veertig landen over de hele wereld. Ze concentreerden zich op putten waarvan ze sinds het jaar 2000 minstens acht jaar aan gegevens hadden.
Met deze gegevens bepaalden ze het grondwaterpeil in bijna 1700 systemen van watervoerende lagen. Dat zijn bodemlagen waarin het water vrij kan bewegen. Ze werken als een soort grondwaterreservoirs.
Regenval
Bij meer dan een derde van de onderzochte watervoerende lagen daalde de grondwaterstand gemiddeld met meer dan 10 centimeter per jaar. In iets meer dan 10 procent van de gevallen daalde de grondwaterstand met meer dan een halve meter per jaar. En bij een paar uitschieters daalde de grondwaterstand zelfs met meer dan een meter per jaar. In ongeveer een derde van de watervoerende lagen nam de afname sinds 2000 toe vergeleken met voorgaande decennia. ‘Het probleem verergert steeds sneller’, zegt Jasechko.
De gegevens wijzen op twee grote boosdoeners: beperkte regenval en intensieve landbouw. Plekken waar de grondwaterstand snel daalt, hebben sinds 2000 te maken met minder neerslag. Het gaat vaak om droge plekken met geïrrigeerde landbouw. Op deze plekken wordt het water sneller uit de grond gepompt dan dat het erin stroomt.
Dergelijke overexploitatie van grondwater is een ‘breed, zelfs mondiaal probleem’, zegt hydrogeoloog Graham Fogg van de Universiteit van Californië in Davis. Dit onderzoek brengt dat probleem scherper in beeld, zegt hij.
Uitputting
Over de hele wereld komen veel putten in watervoerende lagen al droog te staan, zegt Jasechko. Gezien deze dalingssnelheden zullen ook miljoenen andere ondiepe putten gevaar lopen.
De grondwaterafname kan tot ernstige problemen leiden, zelfs al voordat de watervoerende lagen volledig uitgeput zijn, zegt Fogg. Bij een lage grondwaterstand kan zout de watervoorziening vervuilen, kan het land verzakken en kunnen zelfs draslanden uitdrogen.
Toch is grondwaterverlies niet onvermijdelijk, zegt Jasechko. In ongeveer de helft van de watervoerende lagen is de afname deze eeuw vertraagd of zelfs omgekeerd. Dat suggereert dat inspanningen om de uitputting tegen te gaan, zoals het verhogen van de kosten voor het oppompen van water, kunnen werken.
