Een enorme ontploffing in het havengebied van de Libanese hoofdstad Beiroet richtte vorige week veel verwoesting aan, resulterend in minstens 200 doden en 6000 gewonden. Dit weten we over de achterliggende oorzaken van de explosie.
Wat was de oorzaak van de explosie?
De explosie is veroorzaakt door 2750 ton ammoniumnitraat dat in een havenloods was opgeslagen. Het is nog niet helemaal zeker wat dit spul tot ontploffen bracht, maar hoogstwaarschijnlijk was dat een nabije brand. Er is namelijk gemeld dat een container met vuurwerk in brand stond. ‘100 procent van de ammoniumnitraat-explosies in opslagplaatsen komt voort uit branden’, zegt Vyto Babrauskas, een in New York gevestigde consultant die meerdere wetenschappelijke artikelen over ongelukken met ammoniumnitraat heeft geschreven.
Wat is ammoniumnitraat?
Een witte, zoutachtige vaste stof die gebruikt wordt als kunstmest. In pure vorm is ammoniumnitraat niet licht ontvlambaar. Wanneer het verhit wordt, kan het echter op allerlei verschillende manieren uit elkaar vallen. Daarbij komen gassen vrij, evenals nog meer warmte. Als er genoeg warmte is vrijgekomen, kan deze reactie zich razendsnel uitbreiden, waarbij in één klap een heleboel gas wordt geproduceerd – een explosie.
‘Een AI-systeem moet kunnen zeggen: dat is geen goed idee’
Het is belangrijk dat we AI-systemen kunnen vertrouwen. AI-onderzoeker Pınar Yolum stelt dat betrouwbare AI-systemen bezwaar moeten kunnen maken tege ...
Ammoniumnitraat is bovendien een stuk explosiever wanneer het vermengd raakt met koolstofverbindingen zoals brandstof of kolengruis. Dit kan aan de kracht van de explosie in Beiroet hebben bijgedragen.
Is iets dergelijks al eens eerder voorgekomen?
Er zijn wereldwijd talloze explosies geweest die het gevolg waren van ammoniumnitraat. De ergste was in 1947 in de Amerikaanse stad Texas. Meer dan 500 mensen overleden toen tijdens het lossen van een scheepsvracht van 2300 ton ammoniumnitraat.
De meest recente eerdere explosie vond plaats in 2013 in het Amerikaanse stadje West. 15 mensen overleden toen na een ontploffing in een kunstmest-opslagplaats. Volgens Babrauskas lijken videobeelden van die explosie op de beelden uit Beiroet. ‘In Beiroet gebeurde hetzelfde, maar dan op grotere schaal’, zegt hij.
Waarom was er zoveel ammoniumnitraat opgeslagen in de haven van Beiroet?
Naar verluidt kwam het van een schip dat het in 2013 naar Mozambique zou vervoeren. Het schip moest vanwege technische problemen de haven van Beiroet binnenvaren en mocht zijn reis daarna niet vervolgen. De eigenaren gingen ervandoor en de vracht ging naar een loods.
En daarna bleef die daar gewoon?
Havenofficieren probeerden er wel vanaf te komen. Tussen 2014 en 2017 stuurden ze meerdere brieven naar een rechter met het verzoek om assistentie om het materiaal te exporteren of te verkopen, aldus persbureau Reuters.
Was het ammoniumnitraat naar behoren opgeslagen?
Foto’s wijzen erop dat het in een gewone loods werd bewaard. Ammoniumnitraat hoort te worden opgeslagen in een niet-ontvlambaar gebouw – bijvoorbeeld gemaakt van beton. Zo’n gebouw mag bovendien geen ontvlambaar materiaal in zich of bij zich in de buurt hebben. ‘We weten al ongeveer 150 jaar hoe we brand in een opslagplaats volledig kunnen uitsluiten’, zegt Babrauskas. ‘Het is absoluut te voorkomen.’
Wat was de vreemde witte wolk die tijdens de explosie kortstondig verscheen?
Dat was de schokgolf van de explosie die het water in de lucht deed condenseren. Een schokgolf is een snelbewegend hogedrukgebied. Direct achter de golf is de luchtdruk en daarmee de temperatuur ineens een stuk lager. Dat leidt tot condensatie. Dit effect veroorzaakt ook de kegel van gecondenseerde waterdruppeltjes die je ziet rond een vliegtuig dat net zo hard of harder vliegt dan het geluid.
En de rode rook die voor en na de schokgolf te zien was?
Dat was stikstofdioxide: een van de stoffen die gevormd kan worden wanneer ammoniumnitraat uit elkaar valt. ‘Als je ergens rode rookwolken ziet, ren dan heel snel weg’, zegt Babrauskas. We ademen weliswaar de hele tijd stikstofdioxide in, omdat het een luchtvervuiler is die gevormd wordt door het verkeer, maar het is gewoonlijk slechts in zeer kleine hoeveelheden aanwezig. Daardoor is de rode kleur ervan normaal niet te zien.
Kan zo’n explosie ergens anders nog een keer gebeuren?
Jazeker. In de Verenigde Staten zijn bijvoorbeeld sinds de explosie in 2013 geen nieuwe beleidsmaatregelen ingevoerd, stelt Babrauskas.