In het water van de oceaan van Enceladus, een van de manen van Saturnus, zit waterstofcyanide, ethaan en methanol. Dat zijn allemaal bouwstenen voor leven.
Uit spleten in het oppervlak van Enceladus spuiten pluimen van waterdamp. Die blijken waterstofcyanide te bevatten. Dat kan een teken zijn dat de oceaan onder het oppervlak van deze ijzige maan van Saturnus leven herbergt – ook al is cyanide voor het meeste aardse leven juist giftig.
De ruimtesonde Cassini vloog begin deze eeuw een paar keer keren door de pluimen van Enceladus. Daarbij nam hij monsters. Een eerste analyse van deze monsters heeft nu elementen en verbindingen aan het licht gebracht die belangrijk kunnen zijn voor leven.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Wel was het moeilijk om specifieke verbindingen te identificeren. Dat komt doordat de moleculen vaak uiteenspatten toen ze met hoge snelheid in de monsterkamer terechtkwamen.
Alcohol
Biofysicus Jonah Peter van Harvard-universiteit en zijn collega’s voerden een nieuwe analyse uit van de Cassini-gegevens. Ze gebruikten daarbij een nieuwe statistische methode. Daarmee lukte het om meer verbindingen te onderscheiden, schrijven ze in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Astronomy.
Ze vonden bewijs voor verschillende verbindingen die nog niet eerder waren gedetecteerd, waaronder waterstofcyanide, acetyleen, ethaan en sporen van methanol, een type alcohol. Al deze verbindingen kunnen afkomstig zijn van chemische reacties die belangrijk zijn voor leven. Vooral het waterstofcyanide is veelbelovend.
‘We hebben nog geen volledig beeld van de moleculen die daar te vinden zijn en die nodig zijn voor het ontstaan van leven. We weten niet eens hoe het leven op aarde is ontstaan’, waarschuwt Peter. ‘Maar we hebben wel een goed idee van een aantal bouwstenen die nodig zijn voor het ontstaan van leven, en waterstofcyanide is een van die extreem veelzijdige bouwstenen.’
We weten bijvoorbeeld dat het een bouwsteen kan zijn voor aminozuren, RNA en andere grote biologische moleculen. Dat het in de waterpluimen van de maan zit, is dus een goed teken voor de mogelijkheid van leven in de ondergrondse zee van Enceladus.
