Mensen die corona hebben gehad, kunnen blijvende cognitieve klachten ervaren. Het geheugen lijkt minder aangetast dan andere functies.
Corona kan voor blijvende hersenproblemen zorgen, zoals een verminderde concentratie en een achteruitgang van het denkvermogen. Dat is inmiddels binnen de wetenschap algemeen aanvaard. Het geheugen lijkt van alle cognitieve functies echter het minst sterk beïnvloed.
De meeste eerdere onderzoeken die de cognitieve effecten van corona beoordeelden, gebruikten tests die bedoeld zijn om dementie te evalueren. ‘Deze geven geen nauwkeurige metingen, en meten ook niet echt de verscheidenheid aan hersenfuncties’, zegt neurowetenschapper Conor Wild van de Western University in Ontario, Canada.
'Stel een leeftijdsgrens in voor euthanasie bij psychisch lijden'
We moeten terughoudender zijn met het aanbieden van euthanasie bij psychisch lijden, stelt psychiater Jim van Os. Vooral bij jonge mensen.
Om een betere analyse te maken, gebruikten Wild en zijn collega’s een cognitief beoordelingsinstrument dat is ontwikkeld door hersenwetenschappers van de Britse Universiteit van Cambridge. Deze online test meet de cognitie aan de hand van twaalf taken in vijf domeinen: redeneren, verbale verwerking, geheugen, verwerkingssnelheid en algemene cognitie.
Jong oud geworden
De onderzoekers vroegen 478 volwassenen die corona hadden gehad de test in te vullen. De deelnemers testten positief tussen een week en negen maanden vóór aanvang van de studie. Het is onbekend of de deelnemers eens of meermaals corona hadden gehad. Ongeveer 14 procent gaf aan door de ziekte in het ziekenhuis te zijn beland.
De onderzoekers vergeleken de scores van deze deelnemers met die van 7832 mensen die de test vóór de pandemie hadden gedaan. Ze ontdekten dat de mensen die corona hadden gehad, gemiddeld aanzienlijk lagere algemene cognitieve scores behaalden. Hun achteruitgang was equivalent aan de cognitieve vermindering die optreedt als je 4,5 jaar ouder wordt, zegt Wild. Mensen die ernstig ziek waren geweest, hadden de slechtste scores. Maar ook mensen met een mild ziekteverloop waren cognitief minder sterk.
Geheugen gespaard?
Covid-19 blijkt bepaalde hersenfuncties meer te beïnvloeden dan andere. De verwerkingssnelheid werd het meest aangetast. Als je de scores van de coronapatiënten op dat gebied vergelijkt met die van de controlegroep, was het alsof de positief geteste mensen gemiddeld 8,5 jaar ‘ouder’ waren geworden door hun ziekte, aldus Wild. Ook de scores voor verbale verwerking en redeneren waren significant lager bij degenen die covid-19 hadden gehad.
Opmerkelijk is dat de onderzoekers geen significante verschillen vonden in de werking van het geheugen. Bij eerdere onderzoeken leek het alsof het geheugen wel achteruit ging door een covidinfectie.
‘Geheugen is een soort overkoepelende term, die een aantal verschillende soorten geheugen omvat’, zegt Wild. Hij zegt dat het beoordelingsinstrument dat in dit onderzoek werd gebruikt meer gericht is op het meten van het kortetermijngeheugen. Dat kan het verschil met eerdere studies verklaren.
Slaapproblemen
Door vast te stellen welke aspecten van de cognitie door covid-19 worden aangetast, kunnen we long covid beter begrijpen, zegt neurowetenschapper Frederic Meunier van de Universiteit van Queensland in Australië. Bovendien kunnen we mogelijk ook betere behandelingen voor de ziekte ontwikkelen.
Zo heeft eerder onderzoek aangetoond dat mensen die niet genoeg slaap krijgen vergelijkbare problemen ervaren: een verminderde verwerkingscapaciteit en algemene cognitie, maar een intact geheugen. Dat kan erop wijzen dat de effecten van covid-19 op een of andere manier verband houden met gebroken nachten.
Een-op-een vergelijken
Een kanttekening bij het onderzoek is dat het de scores van coronapatiënten vergeleek met scores van vóór de pandemie. Daardoor kunnen de onderzoekers niet met zekerheid zeggen dat de verschillen te wijten zijn aan de ziekte. Ook de stress van een wereldwijde pandemie kan een rol spelen, zegt Wild.
‘Waar we nu aan werken, is kijken [op individueel niveau]: hoe de cognitie van mensen na corona zich verhoudt tot hun cognitie vóór de pandemie’, zegt hij.
