In een aantal schaduwrijke holtes op de maan blijkt altijd een aangename temperatuur te heersen van ongeveer 17 graden Celsius. Deze plekken zijn mogelijk geschikt als comfortabele uitvalsbasis voor toekomstige ontdekkingstochten op onze kosmische buurman.
De maan is geen heel geschikte vakantiebestemming. Er heersen barre omstandigheden. Schadelijke straling van de zon bereikt, bij gebrek aan een atmosfeer, ongefilterd het oppervlak. Daarnaast heersen er extreme temperaturen. Een dag duurt op de maan ongeveer vijftien aardse dagen. In die tijd loopt het kwik op tot boven de 100 graden Celsius. Tijdens een maannacht, die ook vijftien aarde dagen duurt, koelt het af tot onder de -160 graden.
Veilige uitvalsbasis
Desondanks wil de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA terug naar de maan. Over een paar jaar moet de Artemis-missie er weer mensen afzetten. Een van de doelen is om het maanoppervlak uitgebreider te onderzoeken. Daarvoor is een veilige uitvalsbasis nodig.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Bouwmaterialen meenemen om een schuilplek te bouwen is onwenselijk, omdat elke gram telt in de ruimtevaart. Daarom kijken onderzoekers of holen op het maanoppervlak, die in 2009 ontdekt werden, kunnen dienen als veilige haven. Ze kunnen bescherming bieden tegen schadelijke kosmische straling, straling van de zon en de inslag van kleine meteorieten.
Uit eerder onderzoek bleek dat achter sommige van de holen waarschijnlijk grotten schuilgaan. Twee van de duidelijkste kuilen hebben namelijk een overhellende structuur, die lijkt te wijzen op de aanwezigheid van een achterliggende grot.
Lavatunnels
‘Ongeveer zestien van de meer dan tweehonderd holen zijn waarschijnlijk ingestorte lavatunnels’, zegt Tyler Horvath, een promovendus van de Universiteit van Californië, die het onderzoek leidde.
Lavatunnels komen ook op aarde voor. Ze ontstaan wanneer gesmolten lava onder een hard geworden laag van afgekoelde lava doorstroomt. Er ontstaat daardoor een harde korst die een dak vormt boven de stromende lavarivier. Zo gauw de vloeibare lava is weggestroomd, blijft er een lange, holle tunnel achter. Op plekken waar het dak instort, ontstaat een gat dat leidt naar het grotachtige tunnelstelsel.
Drie Amerikaanse onderzoekers hebben deze grotten of holen nader bestudeerd om te achterhalen of ze inderdaad geschikt zijn als tijdelijk onderkomen op de maan. Hiervoor maakten ze gebruik van de Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO), een Amerikaanse ruimtesonde die om de maan draait. Die heeft een meetinstrument aan boord dat van bovenaf kan meten hoeveel warmte de maanbodem afgeeft.
Behaaglijke temperatuur
De onderzoekers richtten zich op een cilindervormig gat van ongeveer honderd meter diep, grofweg de lengte van een voetbalveld. Deze holte bevindt zich op een gebied met de naam Mare Tranquillitatis.
Aan de hand van de temperatuurmetingen van het gesteente en het stof berekenden de onderzoekers dat de temperatuur in het schaduwrijke gedeelte gedurende de dag en nacht schommelt rond de 17 graden. Dit is te danken aan het overhangende dak, dat overdag voor schaduw zorgt en ‘s nachts voorkomt dat de warmte ontsnapt.
Als er ook een grot aanwezig is, en daar wijzen de foto’s op, dan heerst daar waarschijnlijk dezelfde aangename temperatuur. De maangrotten kunnen dus qua beschutting en temperatuur een behaaglijke uitvalsbasis zijn.
‘Mensen leefden aan het begin van hun evolutie in grotten, en naar grotten zullen we mogelijk terugkeren als we op de maan leven’, zegt David Paige, eveneens van de Universiteit van Californië.
