Cern-wetenschappers hebben pentaquarks ontdekt. Dat is een nieuwe klasse van deeltjes, die uit vijf quarks bestaan. Nog nooit eerder zijn deeltjes waargenomen die uit meer dan drie quarks bestaan. De baanbrekende ontdekking is gepubliceerd in vakblad Physical Review Letters.
Precies vijftig jaar geleden stelde de Amerikaanse natuurkundige Murray Gell-Mann vast dat sommige atomaire deeltjes zijn opgebouwd uit nog kleinere deeltjes: quarks. Die atomaire deeltjes, hadronen geheten, zijn in twee groepen te verdelen. Baryonen, zoals protonen en neutronen, bestaan uit drie quarks. Mesonen, zoals het pion, bestaan uit een quark en een antiquark.
Vandaag kan daar een derde groep aan worden toegevoegd: de pentaquarks. Die bestaan uit vier quarks en een antiquark. Deeltjesfysici wisten al dat deze deeltjes in theorie kunnen bestaan, maar tot dusver hadden ze daar geen experimenteel bewijs voor.
Dit is hoe we wiskundefobie te lijf kunnen gaan
Sarah Hart vertelt hoe we de angst voor getallen en formules weg kunnen nemen.
‘Niet zomaar een nieuw deeltje’
Cern-wetenschappers hebben dat bewijs nu gevonden. Met het LHCb-experiment bestudeerden ze het verval van het zogeheten Lambda b-deeltje in drie kleinere deeltjes. Uit de gegevens bleek dat in tussenstappen van sommige vervalreacties twee pentaquarks tevoorschijn kwamen. De pentaquarks bestaan uit twee up-quarks, een down-quark, een charm-quark en een anticharm-quark.
‘We hebben alle mogelijkheden onderzocht, en concluderen dat de metingen alleen verklaard kunnen worden met pentaquarks’, zegt LHCb-natuurkundige Tomasz Skwarnicki in een persverklaring.
‘Het pentaquark is niet zomaar een nieuw deeltje’, zegt LHCb-woordvoerder Guy Wilkinson in dezelfde persverklaring. ‘Het vertegenwoordigt een manier om quarks samen te voegen in een patroon dat nog nooit eerder is gezien.’ Als volgende stap gaan de Cern-wetenschappers onderzoeken hoe de pentaquarks zijn samengebonden.