Uit de bodem van elk bos weerklinkt een zachte symfonie van geluiden. Hoe gezonder het ecosysteem, hoe groter de diversiteit aan geluiden.
Onderzoekers luisteren naar de subtiele symfonieën van bodems om meer te weten te komen over de gezondheid van bossen. Ze vonden een overvloed aan geluiden met hoge en lage frequenties in de bodems van herstelde bosgebieden, terwijl het geluidslandschap in gedegradeerde leefgebieden stiller en minder divers was.
Ecologen maken al heel lang gebruik van geluidsgolven om meer te weten te komen over het dierenrijk en ecosystemen. De voordelen van akoestische metingen zijn enorm: wetenschappers kunnen langdurig informatie verzamelen over soorten, bijvoorbeeld hoeveel ze voorkomen, zonder ze al te veel te verstoren. Tot nu toe was het gebruik van deze techniek voornamelijk beperkt tot bovengrondse of onderwatergeluiden.
Mieren zijn magnifieke navigators
Mieren zijn in staat tot verbazingwekkende navigatieprestaties. Misschien kan waardering hiervoor helpen om deze insectensoorten te behouden.
Geluid als raadgever
Bioloog Jake Robinson van de Flinders-universiteit in Australië vroeg zich af of wetenschappers die zich bezighouden met het herstellen van bossen iets kunnen leren van het geluid van bodems. Ondanks het nogal roerloze uiterlijk, zit een gezonde bodem vol leven en beweging, variërend van kauwende regenwormen tot groeiende boomwortels, die stuk voor stuk geluid maken.
Robinson begon met de bodem in zijn woonplaats, door aarde in een emmer te scheppen en er een gevoelige microfoon in te steken. ‘Ik kreeg een heel, heel licht signaal’, zegt Robinson. ‘Ik dacht, oh, ja, ik zou zomaar iets op het spoor kunnen zijn.’
Vervolgens verhoogde Robinson de omvang van het ondergrondse onderzoek door microfoons te steken in de bodem van gezonde en gekapte bossen in Zuid-Yorkshire in het Verenigd Koninkrijk. Hij en zijn team verzamelden bijna tweehonderd geluidsmonsters, elk van drie minuten lang. Sommige monsters werden genomen van bossen die de afgelopen tien jaar waren gekapt, of in gezonde percelen die zich al vijftig jaar aan het herstellen waren.
Verschil in diversiteit
Het team stak microfoons rechtstreeks in de bodem, en schepte grond ter plekke in een geluidsdichte kamer om de zachtere geluiden op te vangen. ‘We veronderstelden dat de herstelde bodems waarschijnlijk veel verschillende soorten organismen zouden bevatten, en dat we daarom een gevarieerder geluidslandschap zouden horen’, zegt Robinson.
Zoals verwacht zagen de onderzoekers dat herstelde bodems een grotere diversiteit aan geluiden lieten horen in de geluidsdichte kamers dan de beschadigde grond. ‘Het is net zoiets als het geluid van druppelend water. Je kunt het zeker horen’, aldus Robinson.
De metingen direct in de bodem leverden echter geen significante verschillen op. Robinson vermoedt dat dit komt doordat het moeilijk is om omgevingsgeluiden te blokkeren, die de zwakke geluiden van rondscharrelende insecten en verschuivende bodemdeeltjes kunnen overstemmen.
Een stap in de goede richting
Het onderzoek is ‘zeer goed opgezet en doordacht’, zegt ecologe Carolyn-Monika Görres van de Hochschule Geisenheim-universiteit in Duitsland. ‘Mijn eerste reactie was: eindelijk. We hebben meer van zulk onderzoek nodig, om beter te worden in het monitoren van ondergrondse biodiversiteit.’
Luisteren naar de bodem zal andere onderzoeksmethoden niet volledig vervangen, zegt Robinson. Maar hij hoopt dat er met dit werk een grote stap is gezet in de richting van goedkope en minder ingrijpende manieren om de gezondheid van een bos te bepalen.
