Genève (CH) – In Genève trachten vijftig landen deze week een verdrag voor de inperking van biologische wapens uit 1972 te sluiten. De Amerikanen staan op het punt om ook dit internationale verdrag de nek om te draaien.


Verrassend genoeg juichen vele voorstanders van een sterkere inperking van biologische wapens de Amerikaanse houding toe. Volgens hen heeft de Biological Weapons Conventio uit 1972 zo weinig om het lijf, dat men veel beter nieuwe onderhandelingen kan starten voor een aanzienlijk sterker verdrag. Volgens anderen maakt een verdere inperking van biologische wapens alleen maar kans als het huidige verdrag toegepast en gecontroleerd wordt.
Het verdrag bleef een dode letter totdat in het begin van de jaren negentig duidelijk werd dat Irak en Rusland uitgebreide onderzoek- en ontwikkelingsprogramma’s voor microbiologische wapens hadden opgezet. Vanaf 1995 onderhandelen vijftig landen over hoe landen het beste het verdrag kunnen uitvoeren en het kunnen opleggen aan de hele wereld. In Genève ligt nu een voorstel op tafel waarbij elk land moet verklaren welke militaire faciliteiten voor biologische oorlogsvoering het heeft en ook welke andere zogenaamde ‘high-containment’ laboratoria er zijn. In deze laboratoria voeren de landen experimenten uit met gevaarlijke micro-organismen.
Een bevoegde commissie zou al die faciliteiten mogen bezoeken. Hier knelt precies de schoen voor de Noord-Amerikanen. Zij zien het niet zitten dat pottenkijkers hun militaire installaties komen controleren. Evenmin wil de Amerikaanse industrie dat buitenstaanders toegang krijgen tot geheime informatie die zich binnen hun muren bevindt.
In een bijdrage in Nature van 17 mei valt intussen te lezen hoe oneindig de mogelijkheden voor de ontwikkeling van nieuwe biologische wapens toenemen. Door eenvoudig enkele genen voor antibioticumresistentie van de ene bacterie over te planten op een andere, kan een kwaadwillige wetenschapper onbestrijdbare ziekteverwekkers kweken. Door recente ontwikkeling neemt de erfelijke informatie over bijvoorbeeld bacteriën explosief toe. Op dit ogenblik staat de volledige sequentie van bacillen die tuberculose, cholera en lepra veroorzaken op het internet. Over enkele maanden komen daar nog de sequenties van de miltvuur- en de pestbacterie bij. Daarmee komt het enge toekomstbeeld van een superbacterie dichterbij: stel dat een geneticus al deze informatie combineert in één bacterie.
Volgens Matthew Meselson, bio-oorlogexpert van de Harvard-universiteit, moet de overheid dringend onderzoeksprogramma’s opzetten die nagaan hoe men zich kan verdedigen tegen biologische oorlogsvoering. Met name het onderzoek naar nieuwe antibiotica en vaccins loopt volgens hem achter op het andere onderzoek. De positieve toepassingen van deze programma’s hoeven overigens niet beperkt te blijven tot de verdediging tegen biologische wapens: ook in de dagelijkse behandeling van infectieziekten is er plaats voor nieuwe geneesmiddelen en vaccins.

Peter Raeymaekers