Planten verbeteren het binnenklimaat van klaslokalen. Nieuw onderzoek laat zien dat ze ook een psychosociaal effect hebben.
Agnes van den Berg, hoogleraar natuurbeleving aan Rijksuniversiteit Groningen, onderzocht het afgelopen jaar het effect van planten in de klas op twee basisscholen in de gemeente Haarlemmermeer. Op verschillende scholen in de gemeente werden daarvoor in totaal zeventien plantenwanden in de groepen 5, 6 en 7 geplaatst.
‘Eigenlijk had ik niet verwacht dat ik veel resultaten zou vinden,’ vertelt Van den Berg. ‘Deze plantenwand is maar één bij twee meter groot, het is een soort kast. In een klaslokaal gebeurt zo veel waar je als onderzoeker geen greep op hebt. Ik vind het bijzonder dat de plantenwand meetbare effecten oplevert.’ In totaal 206 leerlingen in groepen met en zonder plantenwand vulden drie keer een werkboekje in met vragen over hun klaslokaal, hun welzijn, gezondheid, de luchtkwaliteit en de plantenwand, en ze voerden concentratietests uit.
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
‘De kinderen vinden de plantenwand geweldig,’ zegt Van den Berg. ‘Ze vinden het klaslokaal er echt aantrekkelijker door. Een meerderheid van de leerlingen wil graag dat de plantenwand blijft. Ik vind het opvallend dat zo’n stellage, die niet eens speciaal voor kinderen gemaakt is, zoveel enthousiasme opwekt.’ Uit het onderzoek blijkt dat de stemming van de individuele kinderen langdurig verbetert door de plantenwand. Van den Berg: ’We hebben expres een paar maanden gewacht met de nametingen, zodat het nieuwe ervan af was. De kinderen gaven aan zich vrolijker te voelen, terwijl de stemming in de controlegroepen gelijk bleef.’
Zelfbeeld
Dat de planten de stemming van de kinderen verbetert, ligt in lijn met resultaten van eerder onderzoek. Ook daaruit blijkt dat planten het welzijn van de mens positief beïnvloeden.
In twee van de vier groepen verbeterde het zelfbeeld van de leerlingen. Ze gaven bijvoorbeeld aan het eens te zijn met een stelling als ‘ik ben trots op mezelf’. Van den Berg: ‘Ook in ons onderzoek naar groene schoolpleinen zagen we dat contact met de natuur het zelfvertrouwen van kinderen vergroot. Ik denk dat de plantenwand als een soort sociaal kapitaal wordt gezien, zo van ‘wij hebben een mooie plantenwand, wij zijn een geweldige klas’.’
Het onderzoek wees ook uit dat de concentratie verbeterde: één groep scoorde beter op een test dan leerlingen in de controlegroep zonder planten. De wand had geen meetbaar effect op de sfeer in de klas, zoals een vermindering van agressief gedrag of versterking van de onderlinge band. Anders dan verwacht leidde de plantenwand ook niet tot vermindering van gezondheidsklachten zoals hoofdpijn of droge keel. ‘De leerlingen hadden al bijna geen klachten bij aanvang,’ vertelt Van den Berg.
‘De zuiverende werking van de planten kon daar weinig verandering in brengen. De scholen waar ik het onderzoek heb uitgevoerd, zijn nieuwbouw, de luchtkwaliteit is er waarschijnlijk al vrij goed. Eén school heeft een luchtverversingssysteem vanwege de ligging vlak naast de snelweg.’
Luchtmetingen moeten nog uitwijzen wat het daadwerkelijke effect van de plantenwand is op de vaak te wensen overlatende luchtkwaliteit in klaslokalen.
Belang van groen
Leerkrachten prijzen vooral het educatieve aspect van de plantenwand. Zij waarderen dat de kinderen door het dagelijks contact met de planten zich bewust worden van het belang van groen. Alle studies naar planten in de klas laten positieve resultaten zien. Zo constateerde ingenieursbureau Fytagoras uit Leiden in 2011 dat leerlingen uit klaslokalen met planten beter presteerden op tests voor creatief en probleemoplossend gedrag. Een Australische studie laat significante verbeteringen zien op de taal- en rekenvaardigheid.
Van den Berg: ‘Het onderzoek toont vrijwel geen negatieve effecten van de plantenwand. Sommige leerlingen en leraren vonden het lokaal er iets voller door. Omdat de plantenwand makkelijker te onderhouden is dan potplanten, is hij ideaal voor een schoolklas. Ik zie fantastische mogelijkheden voor grootschalige toepassing.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: