Onze landbouwgrond droogt uit en raakt uitgeput. De gewasopbrengst wordt daardoor steeds minder. Volgens onderzoek van hydroloog Martine van der Ploeg kunnen bacteriën een dode bodem nieuw leven inblazen.
Wat is er aan de hand met onze bodem?
‘Veel landbouwgrond is droog en uitgeput. Als de grond scheurt door droogte, zakt het water nog dieper de grond in, waardoor alleen planten met lange wortels erbij kunnen komen. Daardoor wordt bijvoorbeeld gras – dat korte wortels heeft – in de zomer geel. Door klimaatopwarming zullen we steeds meer met zulke droogte geconfronteerd worden.
Bovendien is de afgelopen vijftig jaar de kwaliteit van de bodem al enorm achteruitgegaan. De landbouwopbrengst moest maximaal zijn, waardoor weinig voedingsstoffen in de bodem zijn achtergebleven. De bodem is dus uitgeput. We krijgen daardoor tegenwoordig minder voedingsstoffen binnen uit dezelfde groenten.’
Mieren zijn magnifieke navigators
Mieren zijn in staat tot verbazingwekkende navigatieprestaties. Misschien kan waardering hiervoor helpen om deze insectensoorten te behouden.
Hoe herstel je een uitgedroogde bodem?
‘De bodem is meer dan alleen grond en regenwormen. Een gezonde, functionele bodem houdt water goed vast. Een deel van het water sijpelt naar een diepere laag, een ander deel wordt gebruikt door de planten. Bacteriën houden een bodem gezond. Deze micro-organismen scheiden stofjes uit die de bodemkwaliteit verbeteren. De stofjes kitten bijvoorbeeld bodemdeeltjes aan elkaar, waardoor die water vasthouden. De bodem zelf kun je zien als een spons, en de bacteriën maken die spons optimaal. Het toevoegen van een bacteriecocktail kan daarom een uitkomst zijn om water vast te houden in de bodem.’
Wat doen bacteriën nog meer in de bodem?
‘Bacteriën verbeteren niet alleen de sponswerking van de grond, ze kunnen ook vervuiling tegengaan door giftige stoffen onschadelijk te maken. Daarnaast kunnen bacteriën stofjes in de bodem omzetten in voedingsstoffen voor planten. Een gezond bacterierijk bodemecosysteem kan dus meer produceren.’
Hoe kwam u op het idee om dit te onderzoeken?
‘De uitdroging van de bodem is een groot probleem. We wilden dit probleem niet analyseren, we wilden het oplossen. Daarom hebben we drie vakgebieden samengevoegd: ecologie, hydrologie en microbiologie. Het is altijd lastig om vakgebieden met eigen methodes, zoals bodemecologie en hydrologie, te combineren in één experiment. Maar ik vind het juist leuk om zo’n complex systeem te doorgronden – alles reageert op elkaar.’
Hoe onderzoek je of bacteriën helpen de bodem te verbeteren?
‘Als je wilt onderzoeken of bacteriën de sponsfunctie van de bodem verbeteren, dan moet het aantal bacteriën tijdens het onderzoek wel gelijk blijven. Maar wat doen bacteriën in een lekker warme, modderige bodem? Die vermeerderen zich! Je moet dus eigenlijk schoon en steriel werken, maar dan met modder. Eerst hebben we de bodem gesteriliseerd en hem van alle microben ontdaan, zoals je doet met medische apparaten. Op deze kale bodem hebben we bacteriën op lage temperatuur laten groeien. Wat voor effect hadden die op het watergehalte in de bodem? We vonden een aantal soorten bacteriën die het watergehalte omhoog brachten – dat is veelbelovend. Met onze bacteriecocktail kan de grond weer vruchtbaar worden.’
