Wij denken dat we in Nederland goed bezig zijn met plasticafval. Gescheiden inzamelen, statiegeld, geen plastic zakken en rietjes meer. Al dat plastic dat in de oceanen drijft, zal dus niet uit Nederland komen? Mis! Ecoloog Arnold Tukker ontdekte dat een flink deel van ons plasticafval verscheept wordt naar Azië en daar in het water belandt.
Wat gebeurt er met het Nederlandse plasticafval?
‘We schatten dat jaarlijks ruim 37 kiloton Nederlands plasticafval buiten de EU belandt, waarvan 6,5 kiloton vooral in Aziatische oceanen. Dat vind ik schokkend. We denken goed bezig te zijn in Nederland. Er is minder zwerfafval dan vroeger, en het inzamelen van plastic doen we inderdaad goed in vergelijking met andere landen. Maar lang niet alles kan in Nederland worden gerecycled.
De kern van het probleem is dat wij meer plasticafval genereren dan onze verwerkingsinstallaties aankunnen. Daarom verschepen we plastic naar het buitenland, dat dan telt als gerecycled. Maar plasticverwerking is duur. In de praktijk wordt verscheept plastic dus verbrand of op een vuilnisbelt gestort, waarna het in zee belandt en afbreekt tot microplastics. We weten hoeveel plastic uit rivieren de zee in lekt, maar niemand keek waar die ‘lekverliezen’ vandaan komen. Wij hebben deze plasticstromen voor het eerst in kaart gebracht.’
Duurzame methode moet meer plastic recyclebaar maken
Scheikundige Ina Vollmer heeft een nieuwe, revolutionaire techniek ontwikkeld waarmee plastic kan worden gerecycled.
Waar gaat ons plastic precies naartoe?
‘Vroeger stuurden we het naar China, maar dat werd verboden omdat het van te slechte kwaliteit was om te recyclen. Daarna stuurden we het naar Turkije. Toen de Turkse stranden vol plastic lagen, hebben ook zij de grenzen gesloten. Nu gaat ons plastic naar andere Aziatische landen zoals Maleisië. Zolang zij goedkoper ‘verwerken’ dan Nederland, worden ze overspoeld met ons afval.’
Waarom neemt Maleisië ons plastic nog aan?
‘Plasticafval is het enige product waarbij je geld krijgt als je het aanneemt. Hoe makkelijker je er vervolgens vanaf komt, hoe groter de winst. In Nederland hebben we strikte regels over de verwerking, maar in veel landen is het een wildwestsituatie – daar wordt het veel minder goed gecontroleerd. En als buitenlanders mogen wij daar de verwerking niet controleren.’
Moeten we niet gewoon minder plasticafval genereren?
‘Nederlands plasticafval bestaat voor 50 procent uit voedselverpakkingen, met name frisdrankverpakkingen: daarvan produceren we wel 61 kiloton per jaar. Je zou dus misschien denken dat we moeten stoppen met het gebruik daarvan. Maar plastic om voedsel vermindert ook voedselverspilling. Minimaal gebruik van plastic om de houdbaarheid te verlengen is niet het probleem, maar we moeten het daarna wel in Europa houden.’
Moeten de grenzen dus dicht?
‘In Nederland focussen wij op het inzamelen van plastic. Moeten we het daarna recyclen of verbranden? Eigenlijk maakt dat weinig uit, als we het maar niet verschepen. Dat kunnen we alleen goed controleren als we het binnen de EU houden.
Hergebruik van afgedankte producten in het buitenland is op zich goed. Zo rijden onze oude stadsbussen in Afrika. Plastic wordt verkocht als recyclebaar product en mag daarom de grens over. Maar lang niet alles is recyclebaar – soms is het echt afval. We moeten weten waar ons plastic wel en niet goed verwerkt wordt. Als we blijven exporteren naar landen waar plastic niet of verkeerd ‘verwerkt’ wordt, dan moeten we inderdaad de grenzen rond Europa sluiten.’
