Astronomen zijn getuige geweest van een spectaculaire kosmische crash. De Very Large Telescope keek mee hoe een sterrenstelsel op 200 miljoen jaar lichtjaren afstand het Norma-cluster binnendrong.

Het ontsnappende gas van sterrenstelsel ESO 137-001. Het gas dat verder weg beweegt ten opzichte van de aarde is rood gekleurd. Gas dat de aarde nadert, is blauw. Het plaatje is compleet gemaakt met opnamen van de Hubble-ruimtetelescoop. Bron: ESO/M. Fumagalli
Het ontsnappende gas van sterrenstelsel ESO 137-001. Het gas dat verder weg beweegt ten opzichte van de aarde is rood gekleurd. Gas dat de aarde nadert, is blauw. Het plaatje is compleet gemaakt met opnamen van de Hubble-ruimtetelescoop.
Bron: ESO/M. Fumagalli

Het spiraalvormige sterrenstelsel, ESO 137-001, betrad met grote snelheid een cluster van andere sterrenstelsels. De impact zorgde ervoor dat het gas in ESO 137-001 met veel geweld naar buiten vloog. Die observatie kan verklaren waarom in clusters van sterrenstelsels geen nieuwe sterren ontstaan.

Druk veroorzaakt gasroof

Het gas verdween uit ESO 137-001 door de ‘tegenwind’ die het stelsel tijdens de crash ondervond. In feite is deze tegenwind een flinke druk die opbouwt zodra een stelsel met een grote snelheid een heet cluster binnendringt. Het sterrenstelsel betrad het cluster met een snelheid van enkele miljoenen kilometers per uur.

Thomas Hertog werkte samen met Stephen Hawking en onderzoekt de oerknal
LEES OOK

Thomas Hertog werkte samen met Stephen Hawking en onderzoekt de oerknal

Tijd en natuurwetten zijn voortgekomen uit de oerknal, in een chaotisch proces van toevalligheden, zegt theoretisch natuurkun ...

De astronomen zagen dat de ‘buitenwijken’ van het stelsel al helemaal geen gas meer bevatten. Het centrum van ESO 137-001 herbergt nog wel wat gas. Dit gas is dankzij de sterke aantrekkingskracht in het centrum nog intact gebleven, maar zal uiteindelijk ook moeten toegeven aan de hoge druk die door de botsing op het stelsel staat.

Nieuwe sterren

Het gas dat  ESO 137-001 verloor is precies het basisingrediënt voor de vorming van nieuwe sterren. Het sterrenstelsel ondergaat daardoor een flinke verandering: omdat er geen nieuwe, blauwe sterren kunnen ontstaan, krijgen de oude rode sterren de overhand. Dat stelsels zo veranderen tijdens een botsing, was reeds bekend. Dat het te wijten was aan het verdwijnende gas, was nog niet eerder geobserveerd.

MUSE

De metingen zijn gedaan met MUSE, een nieuw instrument van de Very Large Telescope in Chili. Dankzij spectrummetingen is MUSE in staat het gas in verre sterrenstelsels te detecteren, en zelfs te volgen hoe het gas beweegt.

Lees ook: