Deze ontploffing zou je met recht een super-supernova kunnen noemen. Bij een uitbarsting hier 4,5 miljard lichtjaar vandaan kwam tien keer zoveel energie vrij als de zon in zijn hele leven zal genereren. Daarmee is het de krachtigste supernova ooit waargenomen.
‘Tot nu toe was niet eens duidelijk of zulke ontploffingen überhaupt konden plaatsvinden’, zegt astronoom Edo Berger van het Harvard-Smithsonian-centrum voor astrofysica in de Verenigde Staten. Hij en zijn collega’s vonden de supernova genaamd SN2016aps met de telescoop Pan-STARRS op Hawaii.
Niet alleen is SN2016aps de krachtigste supernova ooit waargenomen, ook duurt de explosie het langst. ‘We hebben hem meer dan drie jaar geleden gevonden en zien hem nog steeds’, zegt Berger. ‘Meestal hebben we een supernova maar een paar maanden in beeld.’
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Sloopkogel
Om een supernova te veroorzaken die zo heftig is en zo lang duurt, moet de geëxplodeerde ster een schil van materiaal hebben afgestoten die de helft van zijn massa bevatte. Toen de ontploffing als een sloopkogel met een snelheid van 4600 kilometer per seconde door deze schil beukte, moet dat een enorme uitbarsting van straling hebben veroorzaakt.
‘De grote vraag is: hoe kan een ster, tien jaar voordat hij explodeerde, de helft van zijn massa kwijtraken?’ zegt Berger. ‘Dat is niet iets wat we in de modellen tegenkomen.’
Modellen van dit type supernova voorspellen namelijk dat de ster in kwestie zijn schil duizenden jaren voor de ontploffing afstoot. De schil van SN2016aps had echter zo’n hoge dichtheid en bevond zich zo dicht bij het hart van de ontploffing, dat hij pas enkele decennia voor de supernova kan zijn uitgestoten.
Exotische explosies
‘Zulke sterren hebben we niet in onze eigen Melkweg’, zegt Berger. ‘De enige manier waarop we iets over ze te weten kunnen komen, is door te zoeken naar dit soort exotische explosies in andere sterrenstelsels. Daarna moeten we dan in zekere zin de plaats delict reconstrueren om uit te vinden wat er met zo’n ster gebeurde voordat ie explodeerde.’
Het feit dat de explosie zo helder was, betekent dat we mogelijk op nóg grotere afstanden stervende sterren van dit type kunnen zien.
Het onderzoek van Berger en zijn team is gepubliceerd in het wetenschappelijk blad Nature Astronomy.
