Astronomen hebben in een ver sterrenstelsel een enorme leegte aangetroffen die duidt op de krachtigste explosie ooit waargenomen.
Astrofysicus Simona Giacintucci van het US Naval Research Laboratory en collega’s ontdekten de vreemde leegte in het hart van een sterrenstelsel hier circa 390 miljoen lichtjaar vandaan, in de Ophiuchus-supercluster. De ruimte in deze leegte zit vol met radiogolven die ontstaan als elektronen worden versneld tot bijna de lichtsnelheid.
De onderzoekers concluderen in The Astrophysical Journal dat deze elektronen zijn versneld door een enorme explosie die vlak bij een zwart gat plaatsvond. Bij deze ontploffing zou vijf keer zoveel energie zijn vrijgekomen als bij de vorige recordhouder.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Vijftien keer de Melkweg
De explosie zou al het gas in de wijde omtrek hebben weggeduwd, waardoor een leegte overbleef met niets dan elektronen en straling. ‘Je zou de hele Melkweg vijftien keer op een rij kunnen zetten in de krater die deze uitbarsting sloeg in het hete gas van de cluster’, zegt Giacintucci in een persbericht.
Dit soort explosie vindt plaats als veel materie een superzwaar zwart gat in stroomt. Terwijl het gat roteert en de ruimtetijd vervormt, wordt de materie in een krachtige gebundelde stroom plasma – een jet – de ruimte in geschoten. De jet die een gat in dit sterrenstelsel heeft geslagen, lijkt inmiddels te zijn verdwenen.
10 miljard keer de zon
‘We hebben eerder uitbarstingen gezien in de centra van sterrenstelsels, maar deze is wel heel groot’, zegt astrofysicus Melanie Johnston-Holitt van de Curtis-universiteit in Australië in een persbericht. ‘En we weten niet waar dat door komt.’
De hoeveelheid energie die nodig was om de leegte te creëren, is zo’n 10 miljard keer zo groot als de hoeveelheid energie die de zon gedurende zijn hele bestaan zal uitstralen. Het is niet duidelijk hoe het zwarte gat die hoeveelheid energie heeft kunnen produceren, te meer daar het gat niet meer actief is.
Onbeantwoorde vragen
De astronomen maakten gebruik van een aantal van de krachtigste telescopen die er zijn, zoals NASA’s röntgenruimtetelescoop Chandra en de Murchison Widefield Array, een verzameling antennes in Australië.
‘Door data van röntgen- en radiotelescopen te combineren, hebben we deze bijzondere bron kunnen ontdekken’, zegt Johnston-Hollitt. ‘Maar we hebben meer gegevens nodig om de vragen die dit object oproept te kunnen beantwoorden.’
