In een baan om ons sterrenstelsel, de Melkweg, bevindt zich een kleine klomp sterren. Deze zou eigenlijk al lang uit elkaar gereten moeten zijn door de Melkweg. Het feit dat-ie nog steeds bestaat, wijst erop dat een grote hoeveelheid donkere materie de sterren bij elkaar houdt.
Een klein groepje sterren draait rond de Melkweg zonder uit elkaar te vallen. Mogelijk is dit het kleinste sterrenstelsel dat ooit is waargenomen. Hoewel het groepje uit slechts 57 sterren bestaat, zit het misschien wel boordevol donkere materie.
Het vreemde cluster heet Ursa Major III/UNIONS 1. Het draait rond ons sterrenstelsel, op ongeveer 33.000 lichtjaar afstand van de aarde. Het is het kleinste en zwakste satellietstelsel van de Melkweg dat ooit is gevonden.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Twee opties
Astronoom William Cerny van Yale-universiteit en zijn collega’s ontdekten de satelliet als onderdeel van een project genaamd de Ultraviolet Near Infrared Optical Northern Survey. Bij dit project gebruikt het team verschillende grote telescopen op Hawaï om enorme delen van de hemel in beeld te brengen. Na de ontdekking voerden ze vervolgwaarnemingen uit met de Keck II-telescoop op Hawaï. Ze publiceerden hun resultaten in het wetenschappelijk vakblad The Astrophysical Journal.
De astronomen ontdekten dat de sterren in de sterrenhoop een massa hebben die ongeveer zestien keer zo groot is als de massa van de zon. Dat komt overeen met ongeveer 57 relatief kleine sterren.
‘Het heeft zo’n lage massa dat de Melkweg het uit elkaar gereten had moeten hebben’, zegt Cerny. ‘Dat dit niet is gebeurd, betekent dat dit ding ofwel een sterrenstelsel is, of een sterrenhoop die we zien op een heel speciaal moment, vlak voor zijn ondergang.’
Allerdunste en allerkleinste sterrenstelsel
Als het groepje sterren inderdaad een sterrenstelsel is, betekent dit dat hij vol donkere materie moet zitten. Deze materie zorgt voor de zwaartekracht die nodig is om de sterren bij elkaar te houden. Verdere analyse toonde aan dat als deze donkere materie er is, deze een massa van ongeveer een miljard keer die van de zon zou moeten hebben om de snelheden van de sterren in het sterrenstelsel te verklaren.
En als het object een sterrenhoop is, is het onwaarschijnlijk dat het langer dan 400 miljoen jaar zal bestaan. De huidige waarnemingen wijzen er echter op dat het een sterrenstelsel is, aldus Cerny. ‘Het zou het allerdunste en allerkleinste sterrenstelsel zijn dat we kennen in het hele universum’, zegt hij. Nauwkeurigere metingen van de sterren, samen met waarnemingen van andere soortgelijke objecten, moeten meer duidelijkheid geven.
