Astronomen hebben voor het eerst het ‘kosmische web’ in beeld gebracht. Dat is een gigantisch spinnenweb van materie dat dwars door het hele heelal lijkt te lopen.
De astronomen, verbonden aan het RIKEN-instituut in Japan, gebruikten de Very Large Telescope (VLT) in Chili. Daarmee bestudeerden ze SSA22, een jong cluster van sterrenstelsels op 12 miljard lichtjaar van de aarde.
Binnen in het cluster ontdekten ze piekerige draden van waterstofgas die zich uitstrekken in de ruimte tussen de sterrenstelsels. Die draden lijken onderdeel van het kosmische web, iets waarvan het bestaan al lange tijd werd voorspeld.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Lappendeken
Kosmologen vermoeden dat materie in het jonge, groeiende universum door de zwaartekracht tot spaghettislierten werd uitgerekt. Dat zou hebben geleid tot een lappendeken van draden van materie die leegtes omspannen. Astronomen zagen al meerdere malen een glimp van dit kosmisch web, maar hadden het nog nooit op zo’n grote schaal tussen meerdere sterrenstelsels waargenomen.
‘We hebben sterrenstelsels en superzware zwarte gaten gevonden die zich langs de draden vormen’, zegt sterrenkundige Hideki Umehata van het RIKEN-instituut. ‘Die worden door het kosmische web van brandstof voorzien. Dit is de eerste keer dat we echt zien hoe de draden meerdere sterrenstelsels verbinden.’
Topje van de ijsberg
Astronomen vermoeden dat dit web enkele honderden miljoenen jaren na de oerknal is ontstaan, tegelijk met de eerste sterrenstelsels. De zwaartekracht zorgde er in dat scenario voor dat er tussen de stelsels rivieren van waterstof gingen stromen. Op plekken waar twee draden elkaar kruisen, zou de vorming van sterren en sterrenstelsels plaatsvinden. Op die manier kreeg het heelal zijn huidige structuur. In de video hieronder zie je een simulatie van dit proces.
De draden die het Japanse team waarnam, strekken zich uit over een afstand van 3 miljoen lichtjaar. Desondanks vormen ze maar een klein deel van het kosmische web.
Tot dusver zijn de draden onopgemerkt gebleven. Volgens Umehata konden de astronomen er met de VLT een blik op werpen dankzij een relatief nieuw instrument, de Multi Unit Spectroscopic Explorer.
‘Dit is echt pas het topje van de ijsberg’, zegt astrofysicus Erika Hamden van de Universiteit van Arizona. ‘Het bevestigt dat het volledige kosmische web moet bestaan. Dat is nogal heftig. Je kijkt de ruimte in en denkt dat die leeg is, maar dat is ze niet. Ze bevat deze gigantische, prachtige constructie.’
De ontdekking is gepubliceerd in Science.
