Tussen de maanstenen die de Apollo 14-astronauten in 1971 naar de aarde brachten, zat misschien een klein fragment van hun thuisplaneet. Het gaat om stukje graniet. Het is de eerste keer dat we een stuk aardrots buiten de aarde vinden.
Het komt regelmatig voor dat rotsen vanaf de maan de ruimte in geslingerd worden en als meteorieten op aarde landen. Het zou dus niet gek zijn als het tegengestelde ook gebeurde. ‘De aarde is regelmatig getroffen door grote objecten. Het is denkbaar dat sommige van die inslagen materiaal van het oppervlak wegslingerden dat vervolgens aan de greep van de aarde ontsnapte en op de maan belandde’, zegt William Bottke van het Southwest Research Institute in Colorado.
Jeremy Bellucci van het Zweedse Natuurhistorisch Museum en zijn collega’s hebben zo’n object gevonden: een klein stukje graniet dat zit ingebed in een maanrots die de astronauten van de Apollo 14-missie meenamen naar aarde.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
De onderzoekers onderzochten de chemische samenstelling en de eigenschappen van de zirkoonkristallen in het stukje graniet om te achterhalen hoe ze gevormd zijn. Ze ontdekten dat de kristallen ontstonden in een omgeving waar veel meer zuurstof is dan op de maan. Ook was tijdens het ontstaan de temperatuur ongebruikelijk laag en de druk ongebruikelijk hoog voor een stuk maansteen.
‘Als het is ontstaan op de maan, moet het op een diepte van 167 kilometer zijn gebeurd’, zegt Bellucci. Zelfs een gigantische inslag op de maan zou niet in staat zijn geweest om rotsen van zo’n enorme diepte naar boven te brengen, zegt hij.
Magma
Hoewel het mogelijk is dat de graniet zich onder ongebruikelijke omstandigheden op de maan vormde, zegt Bellucci dat de eenvoudigste verklaring is dat het gesteente eigenlijk van de aarde afkomstig is. Het lijkt verdacht veel op gesteente dat hier in magma ontstaat.
Bottke zegt dat er nog geen uitsluitsel is over het mysterie. ‘De onderzoekers hebben een interessante tegenstrijdigheid aan het licht gebracht, en ze hebben een mogelijke verklaring geopperd. Het is nu zaak om te achterhalen of die hypothese ook daadwerkelijk klopt’, zegt hij. Een manier om dat te doen, is om in andere maanmonsters te zoeken naar gesteente dat bestaat uit stoffen die niet op de maan maar wel op de aarde voorkomen. Als zulke stenen gevonden worden, zou het duidelijk zijn dat ze zonder twijfel van de aarde komen.
De onderzochte maanrots is enorm oud: waarschijnlijk vier miljard jaar. Dat betekent dat het een van de oudste gesteenten van onze planeet is die we ooit hebben gevonden. Het zou ons veel kunnen leren over hoe het jonge aardoppervlak eruitzag. De maan is sinds haar ontstaan veel minder veranderd dan de aarde, en is dus een perfecte plek waar een tijdcapsule van de eerste jaren van onze thuisplaneet de tand des tijds kan hebben doorstaan.