Kun je beter leren lezen door gebruik te maken van een speciaal lettertype? Onderzoekster en grafisch ontwerpster Ann Bessemans ontwikkelde Matilda, een lettertype voor beginnende en slechtziende lezers.
Letters zijn overal. Boeken, rapporten, appjes: je kunt er niets mee als je geen letters kunt ontcijferen. Veel letters lees je ook automatisch en onbewust. Denk maar aan de het merk van het pak hagelslag aan de ontbijttafel, reclameborden langs de snelweg of op de dienstregeling op het treinstation.
'Stel een leeftijdsgrens in voor euthanasie bij psychisch lijden'
We moeten terughoudender zijn met het aanbieden van euthanasie bij psychisch lijden, stelt psychiater Jim van Os. Vooral bij jonge mensen.
‘In onze huidige maatschappij worden letters gebruikt als een belangrijk instrument om kennis te verwerven en verspreiden’, zegt Ann Bessemans, onderzoeker aan de Universiteit Hasselt. ‘Dit is voor beginnende lezers en mensen met een leesachterstand een groot probleem. Hierdoor zijn zij belemmerd in de maatschappij.’
Bessemans probeert dit probleem aan te pakken door haar achtergrond in wetenschap en grafische vormgeving te combineren. Haar onderzoek naar het verband tussen de vormgeving van lettertypes en leesproblematiek leverde haar een plek in de top 5 van New Scientist Wetenschapstalent 2015 op.
Lezen heeft een grote impact op de hersenen. Zo kan de vorm en het ritme van de letters invloed hebben op cognitieve functies, zoals de snelheid waarmee we lezen, maar kan het ook emotionele invloed hebben. Vorm en ritme hebben bijvoorbeeld een effect op de manier waaop je een tekst ervaart. Bessemans zocht naar een beter lettertype voor zwakke en slechtziende lezers, eentje met de perfecte combinatie van vorm en ritme.
Bessemans paste bestaande lettertypes aan om deze typografische kenmerken onderzoeken. De lettertypes werden vervolgens getest op een grote groep kinderen, waarvan de helft een visuele beperking heeft. Door de kinderen hardop te laten voorlezen, konden de onderzoekers goed zien welke aspecten leiden tot leesproblematiek. Vooral het zogeheten ritmische aspect van een lettertype bleek een groot effect te hebben op het leesproces. Dit is het streeppatroon – een soort barcode – dat je overhoudt wanneer je een streep trekt door elke verticale lijn van een letter. Deze kunnen heel dominant en streng zijn of juist speelser. Het zijn deze ritmische aspecten in lettertypes die leesbaarheid en leescomfort kunnen beïnvloeden. Het bleek dat onregelmatigheden in het ritme ervoor zorgen dat kinderen minder stress ervaren tijdens het lezen, en dit heeft een positief effect op het leesproces.
Geen wondermiddel
Dankzij haar achtergrond als ontwerpster kon Bessemans alle resultaten van haar onderzoek laten samensmelten in een nieuw lettertype; ‘Matilda’. Een schreefhebbend lettertype met ronde vormen en een vriendelijke uitstraling. Een schreef is het uitstekende onderdeel aan de uiteindes van letters. Het lettertype kan dienen als hulpmiddel bij het verbeteren van het leesproces bij beginnende lezers, zowel slechtziende lezers als normale lezers. ‘Het is zeker geen wondermiddel’, zegt Ann Bessemans ‘Meer een vorm van ondersteuning. Eigenlijk kun je het vergelijken met een bril.’
Matilda is nog niet in praktijk gebruikt. Bessemans hoopt dat het in de toekomst toegepast gaat worden om de leesproblematiek terug te schroeven, bijvoorbeeld in het onderwijs of in Word. Wie weet kom je het een volgende keer dus tegen in een geschiedenisboek of als je ‘s ochtends een boterham met hagelslag smeert.
De finale van New Scientist Wetenschapstalent vindt donderdag 24 september plaats in Pakhuis de Zwijger, Amsterdam. Kijk dan hier voor meer informatie.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: