Een amateurwiskundige heeft met een krachtig computernetwerk een priemgetal ontdekt dat uit 41 miljoen cijfers bestaat. Daarmee is het 16 miljoen cijfers langer dan het vorige record.
Na een droogte van zes jaar hebben we weer een nieuw grootste priemgetal. Het gigagetal is ontdekt door een wiskundeliefhebber die een leger aan grafische processoren (GPU’s) aan het werk zette om mogelijke priemgetallen door te spitten.
Priemgetallen zijn getallen die alleen deelbaar zijn door 1 en zichzelf, zoals 2, 3 en 5. Er zijn oneindig veel priemgetallen. Naarmate getallen groter worden, wordt het steeds moeilijker om te bewijzen dat ze een priemgetal zijn.
‘Einstein liep als theoreticus vast op de nieuwe bevindingen’
Toen de Nederlandse natuurkundige Heike Kamerlingh Onnes iets geks ontdekte over supergeleiding, was dit onder veel fysici het gesprek van de dag. Maa ...
We kunnen nu 2136.279.841 – 1 aan de lijst toevoegen. Met 41.024.320 cijfers is dit momenteel het grootste priemgetal dat we kennen. Via deze link kun je een tekstdocument met het hele getal downloaden.
Geldprijs
Het getal is ontdekt door een relatief nieuw lid van een groep vrijwilligers die zich bezighoudt met de Great Internet Mersenne Prime Search (GIMPS). Dat is een project waarbij duizenden mensen software downloaden om op nieuwe priemgetallen te jagen. Degenen die de mazzel hebben er één te ontdekken, verdienen niet alleen een prominente plek in de priemgetalgeschiedenis, maar ook een geldprijs van 3000 dollar.
Nu is deze prijs voor het eerst sinds 2018 weer eens uitgereikt. Het nieuwe priemgetal is door de GIMPS-groep bestempeld als M136279841. Het werd gevonden door de Amerikaan Luke Durant, die voorheen als ingenieur bij computergigant Nvidia werkte aan de ontwikkeling van GPU’s. Hij zoekt nu iets minder dan een jaar mee naar grote priemgetallen.
Duizenden GPU’s
Alle eerdere GIMPS-ontdekkingen werden gedaan met centrale processoren, oftewel CPU’s, in relatief bescheiden pc’s. Durants verleden bij Nvidia maakte hem goed bekend met GPU’s: chips die oorspronkelijk zijn ontworpen om computerspellen aan te drijven, en die ook essentieel zijn bij de recente opkomst van AI-computing.
Durant besefte dat GPU’s ideaal zouden zijn voor de jacht op priemgetallen. Hij gebruikte daarom een GPU-systeem dat goed getallen kan doorzoeken. Hij verbond duizenden GPU’s die zich in 24 datacentra in 17 landen bevonden. Door het GIMPS-project wordt hij omschreven als een ‘productieve bijdrager’.
‘Het was een behoorlijk grote verrassing, al had ik wel hard gewerkt om het systeem te laten groeien, zodat ik me ervan bewust was dat ik een vrij goede kans maakte’, zegt Durant. ‘Ik doe mee aan het project om een heleboel redenen: om meer te leren over big math en informatie, om de GPU-mogelijkheden op het gebied van traditioneel computergebruik te laten zien en om de geweldige software en technologie te ondersteunen die door de GIMPS-gemeenschap is ontwikkeld.’
Monnikenwerk
Het nieuwe priemgetal is de 52e van de zogeheten mersennepriemgetallen. Deze priemgetallen, vernoemd naar de Franse monnik en wiskundige Marin Mersenne, zijn altijd een macht van twee min één. Dat maakt ze iets makkelijker te vinden dan andere priemgetallen. Het GIMPS-project focust daarom louter op dit type.
Wiskundige Kevin Buzzard van het Imperial College in Londen zegt dat er absoluut geen praktische toepassing is voor de vondst, maar dat dit iets is wat in eerste instantie gezegd kan worden over heel veel wiskundig onderzoek. ‘Extreem grote priemgetallen hebben momenteel geen nut, maar het is helemaal niet ondenkbaar dat iemand op een dag iets zal vinden’, zegt Buzzard. ‘En dan zullen ze naar wiskundigen kijken en zeggen: ‘Zo, waar zijn die zeer grote priemgetallen van jullie?’ En dan zullen die wiskundigen zeggen: ‘Nou, eigenlijk denken we daar al tientallen jaren over na…’’
